bộ tướng của Dương Đình Nghệ. Khi Dương Đình Nghệ chết, Đinh Công Trứ
theo về với Ngô Quyền, được Ngô Quyền cho giữ chức thứ sử Hoan Châu như
cũ. Đinh Công Trứ mất tại Hoan Châu, thân mẫu của Đinh Bộ Lĩnh người họ
Đàm, đem con về quê là đất Trường Châu (nay thuộc Ninh Bình).
- Thời hỗn chiến 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh theo về với Trần Lãm. Trần Lãm
mất, Đinh Bộ Lĩnh được quyền thống lĩnh lực lượng, lần lượt đánh tan tất cả các
sứ quân.
- Năm 968 Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi hoàng đế, đó là Đinh Tiên Hoàng. Đinh Tiên
Hoàng đặt quốc hiệu là Đại Cồ Việt, niên hiệu là Thái Bình (năm 970) và định
đô ở Hoa Lư (nay thuộc Ninh Bình).
- Vua ở ngôi 12 năm (từ đầu năm 968 đến cuối năm 979), mất vì bị kẻ bề tôi
phản loạn là Đỗ Thích giết vào tháng 10 năm Kỉ Mão (979), thọ 55 tuổi.
2 - Đinh Phế Đế (980)
Họ, tên: Đinh Toàn, con thứ của Đinh Tiên Hoàng Đế, mẹ người họ Dương.
- Vua sinh năm Giáp Tuất, niên hiệu Thái Bình thứ 5 (974). Đầu năm Kỉ Mão
(979), con trưởng của Đinh Tiên Hoàng Đế là Nam Việt Vương Liễn vì ghen
ghét mà giết chết em là thái tử Hạng Lang. Tới tháng 10 năm đó, đến lượt Đinh
Tiên Hoàng Đế và Nam Việt Vương Liễn cùng bị Đỗ Thích giết hại. Đinh Toàn
nhờ đó được đưa lên ngôi.
- Vua ở ngôi 8 tháng, đặt niên hiệu là Thiên Phúc. Tháng 7 năm Canh Thìn
(980), vì vua còn quá nhỏ (6 tuổi) mà tình hình đối nội cũng như đối ngoại lại
rất rối ren, triều đình đã tôn quan Thập đạo tướng quân của nhà Đinh là Lê Hoàn
lên ngôi. Vua từ đó bị phế làm Vệ Vương.
- Vua mất năm Tân Măo (991) khi đi đánh trận, thọ 17 tuổi.
Như vậy, triều Đinh tồn tại được 12 năm, truyền được hai đời vua. Đinh Tiên
Hoàng Đế và các con của ông đều chết bất đắc kì tử.
Không thấy sử chép dân số nước nhà thời Đinh. Về lãnh thổ, đất đai Đại Cồ Việt
so với đất đai nước nhà thời Ngô Vương không có gì thay đổi lớn.
V - THẾ THỨ TRIỀU TIỀN LÊ (980 - l009)
Lịch sử nước ta có hai triều Lê chính thống. Một là triều Tiền Lê, mở đầu là Lê
Hoàn, và hai là triều Hậu Lê, mở đầu là Lê Lợi. Ngoài ra, triều Hồ cũng thường
dân được gọi là triều Lê. Lí do của hiện tượng này, chúng tôi sẽ trình bày ở phần
