không. Vì thế, tôi sẽ kết thúc cuộc thảo luận về chủ nghĩa tự do của Hayek
với quan sát sau. Như tôi đã nói, đối với kiến thức có tổ chức, vấn đề nằm ở
chỗ là đôi khi có sự khác biệt về lợi ích giữa các nhóm học thuật và chính
bản thân kiến thức đó. Vì thế, tôi hoàn toàn không thể hiểu được vì sao
những người theo chủ nghĩa tự do ngày nay không theo đuổi để có được địa
vị trong cơ quan nhà nước (có lẽ ngoại trừ trường hợp nhiều người theo chủ
nghĩa tự do là các viện sĩ hàn lâm). Chúng ta biết rằng các công ty có thể
phá sản, còn cơ quan chính phủ thì không. Tuy nhiên, mặc dù cơ quan
chính phủ vẫn tồn tại, nhưng các quan chức có thể bị giáng chức, còn các
đại biểu quốc hội và các thượng nghị sĩ có thể sẽ phải rời vị trí của mình.
Trong giới học viện, một người được bầu theo nhiệm kỳ là cố định - ngành
kinh doanh kiến thức có những “ông chủ” cố định. Nói một cách đơn giản,
kẻ bất tài thường là sản phẩm được tạo ra từ cỗ máy quyền lực hơn là kết
quả của sự tự do và thiếu cơ cấu.
Dự đoán và ý chí tự do
Nếu biết tất cả các điều kiện khả thi của một hệ thống tự nhiên, về lý
thuyết (dù không phải trên thực tế), bạn có thể dự đoán được hành vi của nó
trong tương lai. Nhưng điều này chỉ liên quan đến các vật thể thiếu sinh
động. Chúng ta sẽ vấp phải trở ngại lớn khi có liên quan đến các vấn đề xã
hội. Và mọi thứ sẽ càng khó dự đoán hơn nữa khi có liên quan đến con
người nếu bạn xem họ là những vật thể sống và có ý chí tự do.
Nếu tôi có thể dự đoán tất cả các hành động của bạn, dưới những bối
cảnh cụ thể nào đó, thì có lẽ bạn không được tự do như bạn nghĩ. Bạn chỉ là
một người máy phản ứng với những kích thích của môi trường. Bạn là nô lệ
của số phận. Và ảo giác về ý chí tự do có thể hạ xuống thành một phương
trình mô tả kết quả của hành động tương tác giữa các phân tử. Nó sẽ giống
như việc nghiên cứu hoạt động cơ học của một chiếc đồng hồ: một thiên tài
với kiến thức sâu rộng về các điều kiện ban đầu và các chuỗi nhân duyên sẽ
có khả năng mở rộng kiến thức của anh ta để hiểu về các hành động của
bạn trong tương lai. Chẳng phải điều đó thật khó chịu sao?
