b. sự bóp méo khi truy hồi về quá khứ, hay cách chúng ta hiểu được vấn
đề chỉ sau khi nó xảy ra, như thể nó nằm trong chiếc gương chiếu hậu (lịch
sử có vẻ rõ ràng và “ngăn nắp” trong sách vở hơn so với trải nghiệm thực
tế.
c. sự đánh giá quá cao thông tin có thật cùng với sự cản trở của những
người có học thức và có thẩm quyền, nhất là là khi tạo ra các phạm trù - khi
“Plato hóa”!
Không ai biết điều gì đang diễn ra
Nhánh đầu tiên của bộ ba này chính là bệnh lý tư tưởng cho rằng thế giới
mà chúng ta đang sống dễ hiểu, dễ giải thích và do đó dễ dự đoán hơn bản
chất thực của nó.
Người lớn thường nói với tôi rằng chiến tranh sẽ kết thúc “trong nay
mai”, dù trên thực tế nó kéo dài gần mười bảy năm. Họ tỏ ra khá tự tin với
những dự báo về thời gian của cuộc chiến, cũng giống như nhiều người
đang tạm trú tại khách sạn hay khu tạm cư ở Đảo Síp, Hy Lạp, Pháp và
nhiều nơi khác chờ chiến tranh kết thúc. Một ông chú thường kể cho tôi
nghe rằng, khi đến tị nạn ở Li băng khoảng chừng ba mươi năm trước,
những người Palestin chỉ xem nơi này là giải pháp rất tình thế (nhưng sau
sáu thập kỷ, hầu hết những người còn sống đều vẫn ở đó). Tuy nhiên, khi
được hỏi liệu cuộc xung đột của chúng ta có diễn ra theo chiều hướng
tương tự không, ông chú đáp: “Không, dĩ nhiên là không. Nơi này hoàn
toàn khác và luôn như thế”. Không hiểu sao, những gì chú tôi phát hiện ở
người khác có vẻ như chẳng được áp dụng với chính mình.
Sự mù tịt về thời gian trong cộng đồng những người tị nạn tuổi trung
niên này giống như một căn bệnh truyền nhiễm. Sau này, khi quyết định
tránh xa nỗi ám ảnh của những người tị nạn (nguồn cội này đã ăn sâu vào
tính cách của họ), tôi nghiên cứu nền văn học của họ, đúng ra là để tránh
cái bẫy của nỗi niềm hoài cổ có sức chi phối và ám ảnh cao. Những người
tị nạn này có vẻ như đã trở thành tù nhân của chính ký ức về quá khứ tươi
đẹp, yên bình - họ ngồi lại cùng nhau, cùng các tù nhân khác của quá khứ,
