không hề nghe đến những chuyện đen đủi mà họ gặp phải. Khi bất đầu viết
chương này, tôi chợt nhớ có lần đã trò chuyện với một phụ nữ về vị hôn
phu thích khoa trương của cô - con trai một công chức nhà nước, người đã
thành công trong một số phi vụ làm ăn và nhờ đó mà có một cuộc sống
vương giả: giày được làm thủ công, xì gà Cuba, sưu tập ô tô, v.v. Tiếng
Pháp có một từ mô tả những người này - flambeur (người làm ăn lớn) - sự
pha trộn giữa khái niệm về một người lịch thiệp quá mức, một nhà đầu cơ
ngông cuồng và một người dám chấp nhận rủi ro; đó là một từ mà dường
như không hiện diện trong nền văn hóa các nước Anglo-Saxon. Vị hôn phu
này rất giỏi xài tiền và khi chúng tôi nói về vận mệnh của anh ta (rốt cuộc
thì cô gái cũng lấy anh ta), người phụ nữ cho tôi biết rằng anh ta đang gặp
một vài khó khăn nhưng không cần phải lo lắng vì anh ta luôn vượt qua
được cùng với một kế hoạch phục thù. Câu chuyện đã xảy ra cách đây vài
năm. Vốn tò mò, tôi theo dõi anh ta (và cố gắng làm sao cho thật tinh tế):
anh ta vẫn không (hay chưa) phục hồi sau thất bại gần nhất. Anh ta cũng
hoàn toàn biệt tăm khỏi nhóm những người làm ăn lớn.
Điều này thì có liên hệ gì với động năng của lịch sử? Hãy nghĩ đến điều
mà chúng ta thường gọi là tính quật cường của thành phố New York. Với
những nguyên nhân có phần huyền bí, mỗi khi đứng trước bờ vực của thảm
họa thì thành phố này nó luôn có cách thoát hiểm và phục hồi. Một số
người thật sự tin rằng đây là một thuộc tính nội tại của New York. Đoạn
văn sau được trích từ một bài báo đáng trên tờ New York Times:
Điều này lý giải tại sao New York vẫn cần Samuel M. E. - nhà kinh tế
học năm nay đã 77 tuổi, người đã nghiên cứu những thăng trầm của New
York trong suốt hơn nửa thế kỷ qua… Ông nói: “Chúng ta có truyền thống
vượt khó và trở lại mạnh mẽ hơn bao giờ hết”.
Bây giờ, hãy lật ngược ý tưởng trên: nghĩ về những thành phố có quy mô
nhỏ như người Giacomo Casanova hay bầy chuột trong phòng thí nghiệm.
Tương tự như cách chúng ta đặt hàng ngàn con chuột vào một quy trình thử
nghiệm đầy nguy hiểm, hãy đặt những thành phố sau vào một giả lập lịch
sử Rome, Athens, Carthage, Byzantium, Tyre, Catal Hyuk (tọa lạc tại Thổ
Nhĩ Kỳ ngày nay, một trong những nơi định cư đầu tiên của loài người),
