Ở Extremistan, sự bất bình đẳng (inequalities) là những thứ mà ở đó một
quan sát đơn lẻ có thể ảnh hưởng đến tổng thể chung không theo một tỷ lệ
nào cả.
Như vậy, trong khi trọng lượng, chiều cao và lượng tiêu thụ calorie xuất
phát từ Mediocristan, thì sự giàu có lại không bắt nguồn từ đó. Hầu như tất
cả các vấn đề xã hội đều xuất phát từ Extremistan. Hay nói cách khác, các
định lượng xã hội có tính thông tin chứ không có tính vật chất: bạn không
thể chạm vào chúng. Tiền trong tài khoản ngân hàng là một thứ quan trọng
nhưng dĩ nhiên nó không có tính vật chất. Như thế, nó vẫn có giá trị dù
không gây tiêu tốn năng lượng. Nó chỉ là một con số!
Xin lưu ý rằng, trước khi con người phát minh ra công nghệ kỹ thuật
hiện đại, chiến tranh từng thuộc về Mediocristan. Rất khó để giết nhiều
người nếu bạn muốn hành hình họ từng người một. Ngày nay, với các loại
vũ khí hủy diệt hàng loạt, chỉ cần một cái bấm nút, một gã điên nào đó,
cũng có thể quét sạch hành tinh này.
Hãy xem xét hàm ý của nó về Thiên Nga Đen. Extremistan có thể sinh ra
Thiên Nga Đen, và điều này đã xảy ra, bởi một vài sự kiện lại có ảnh hưởng
vô cùng to lớn đến lịch sử. Đây chính là ý tưởng cốt lõi của cuốn sách này.
Extremistan và Tri thức
Mặc dù sự khác biệt (giữa Mediocristan và Extremnistan) để lại nhiều
hậu quả nghiêm trọng cho cả tính công bằng xã hội lẫn động lực của các sự
kiện, nhưng chúng ta hãy thử tìm hiểu ứng dụng của nó đối với tri thức, nơi
chứa đựng gần như toàn bộ giá trị của nó. Nếu đến Trái Đất và tiến hành đo
chiều cao của những cư dân trên hành tinh may mắn này, một người Sao
Hỏa có thể chặn cả trăm người để đo và có được cái nhìn đầy đủ về chiều
cao trung bình mà không gặp rắc rối gì. Nếu sống trong Mediocristan, bạn
có thể cảm thấy thoải mái với những gì mình đã đo được - miễn là biết chắc
nó đến từ Mediocristan. Bạn còn có thể cám thấy thoải mái với những gì
học được từ dữ liệu đó. Hệ quả nhận thức luận chính là: với tính ngẫu nhiên
kiểu Mediocristan, không thể
có sự bất ngờ mang tên Thiên Nga Đen theo
