Thiền sư TỊNH KHÔNG
(? - 1170)
(Đời thứ 10, dòng Vô Ngôn Thông)
Sư họ Ngô quê ở Phúc Xuyên. Ban đầu đến viện Sùng Phước trong bản châu xuất
gia và thọ giới Cụ túc.
Năm ba mươi tuổi, Sư đi hành cước phương Nam đến chùa Khai Quốc, phủ Thiên
Đức dừng lại trụ trì. Khoảng năm sáu năm chuyên tu hạnh đầu-đà, ngày chỉ dùng một ít
đậu, một ít mè, ngồi hoài không ngủ. Mỗi khi Sư nhập định đến nhiều ngày mới xuất.
Đàn thí bốn phương đem lễ vật cúng dường chất cao như núi. Những kẻ gian đến rình
mò, Sư trông thấy bảo: “Tự do lấy đi.”
Bà công chúa Nam Khương ý muốn xuất gia, sắp soạn lễ vật định xin xuống tóc.
Triều đình hay được, xuống chiếu bắt Sư vào triều. Vào đến cửa khuyết, thần sắc Sư vẫn
bình thường, Vua thấy thế càng thêm kính nể, bái phong là bậc danh Tăng.
Một hôm, có một vị Thiền khách đến chùa Sư, hỏi thăm sự tu hành, biết Sư chưa
đạt yếu chỉ Thiền tông, liền giới thiệu Sư đến tham vấn Thiền sư Đạo Huệ ở núi Tiên Du,
Sư bèn giao chùa đi thẳng đến núi Tiên Du.
Đến nơi Sư hỏi Đạo Huệ:
- Nơi này có tông chỉ Thiền tông chăng?
Đạo Huệ đáp:
- Nơi đây tông chỉ chẳng phải không, nhưng Xà-lê làm sao đảm nhận?
Sư suy nghĩ trả lời. Đạo Huệ nạt:
- Ngay trước mặt đã lầm qua rồi!
Sư liền lãnh hội yếu chỉ. Sư ở lại đây hầu hạ thầy ba năm.
Sau, Sư về chùa cũ thu nhận đồ chúng. Một hôm Sư hội chúng nói kệ:
Trên không miếng ngói che,
Dưới không đất cắm dùi.
Hoặc đổi áo thẳng đến,
Hoặc xách trượng mà đi.
Khoảng chuyển động xúc chạm,
Tợ rồng vẫy đớp mồi.
(Thượng vô phiến ngõa giá,
Hạ vô trác chùy địa.
Hoặc dịch phục trực nghệ,
Hoặc sách trượng nhi chí.
Chuyển động xúc xứ gian,
Tợ long dước thôn nhĩ.)
Có vị Tăng đến hỏi:
