hợp lý. Và ngoài việc thông thạo 6 ngoại ngữ, cậu còn được học cả về thực vật học, động vật
học, vật lý, hóa học, toán học.
Ngay từ khi được 3, 4 tuổi, Witte con đã được cha dẫn đi dạo mỗi ngày ít nhất 2 tiếng.
Trong thời gian đó, Witte cha vừa đi bộ vừa nói với con rất nhiều điều. Đi qua cánh đồng hoa
ông cũng phân tích cho con nghe, cái này là gi, cái kia là gì. Bắt được con côn trùng nhỏ ông
cũng giảng giải những hiểu biết của mình cho con. Từng viên đá, từng cọng cỏ đều là tư liệu
để ông giảng bài. Ông tuyệt đối không bắt ép mà luôn tạo hứng thú cho con. Ông cũng không
dạy theo hệ thống, cái này là thực vật học, cái kia lquan đến động vật học… Ông đưa những
tri thức, những hiểu biết phù hợp với những thứ mà con có hứng thú trong khi đi dạo. Nhờ đó
về sau, khi đọc sách về thực vật học, động vật học, Witte con không mất mấy thời gian để
thấu hiểu.
Bí quyết dạy của ông là tạo cho con hứng thú và khuyến khích con đưa ra những câu
hỏi, sau đó việc của ông là trả lời. Khác với chúng ta, khi con 2,3 tuổi và bắt đầu biết đặt câu
hỏi thì luôn than phiền là con ồn ào, nhiều chuyện và thường trả lời đại khái cho xong chứ
không tận tình giải thích. Chính điều này là giết chết năng lực của trẻ, để rồi khi con bắt đầu
đi học lại kêu ca “sao con mình thành tích học tập không cao…” Witte cha thì không bao giờ
như thế, ông nhất thiết không để con muốn nghĩ thế nào thì nghĩ, hiểu thế nào thì hiểu, kiên
quyết không truyền đạt cho con những kiến thức sai lệch. Nếu gặp phải câu hỏi mà ngay cả
bản thân mình cũng không nắm rõ, ông cũng không ngần ngại thừa nhận mình không biết,
sau đó 2 cha con sẽ đi tìm hiểu trong sách hoặc đến thư viện. Điều này tạo cho con thói quen
tìm tòi những kiến thức chính xác, gạt bỏ thói đại khái, giản tiện trong học tập nghiên cứu.
Đối với môn địa lý, Witte cha dạy con bằng cách đưa con đi dạo vòng quanh khu làng, bằng
cách này giúp Witte con có thể hiểu được cơ bản về các vùng lân cận. Vừa hay trong làng có
một ngọn tháp cao, 2 cha con ông mang theo giấy bút, trèo lên tháp, từ đó có thể nhìn ra 4
phía. Ông giảng giải cho con phía này là gì, phía kia là gì, dựa vào đó 2 cha con cùng nhau vẽ
một bản đồ sơ lược. Sau đó họ lại tiếp tục đi dạo, dần dân vẽ thêm đường đi, rừng núi, sông
suối, dần dần hoàn thành bản đồ của các vùng lân cận. Xong xuôi ông mua 1 tấm bản đồ
chuẩn, đối chiếu với bản đồ đã vẽ, sửa lại những chỗ chưa đúng, nhờ đó Witte con đã có khái
niệm về bản đồ địa lý.
Vật lý và hóa học cũng được ông dạy theo cách tương tự.Với môn thiên văn học ông
được sự giúp đỡ của nhà quý tộc Zekkendoruf. Gọi là nhà quý tộc, nhưng thực chất người
này là một học giả. Ban đầu ông và Witte cha không quen biết, nhưng vì nghe nhiều người
