Vào luồn ra cúi công hầu mà chi?
Đã mang lấy kiếp nam nhi,
Sao cho thoát khỏi cơ mi mới là.
Trăm năm bóng ngựa câu qua
Họa chăng một tiếng hào hoa ở đời.
Lời bàn của Thánh Thán
Hồi này vì làm cho Chu Đồng với Lôi Hoành hợp lại một chuyện nửa hồi trên làm
ra điệu êm ái hơn nửa hồi sau làm ra bút dữ dội, như hương đưa, như nhảy thoát
khác nhau, mới thấy cái tài tác giả.
Tả Lôi Hoành hiếu với mẹ, chả phải nhiều lời, chỉ qua loa vài nét; bằng vẽ ra một
người con hiếu; Tả Chu Đồng không chịu làm giặc cỏ cũng chả phải nhiều lời chỉ
qua loa vài dòng cũng bằng vẽ ra tấm lòng trong sạch, phản chiếu cười đến Tống
Giang, thật rõ chẳng thành thưc, rõ thực nghiêm huấn. Khoe danh tiết, yêu thân
mình chẳng chịu nhuốc nhơ. Thấy con người chỉ muốn làm cường đạo. Mới hay
người nói: Thà rằng chết với vũ phu, còn hơn mang tiếng thiên thu luận bàn?
Cảnh rất kỳ ảo là trong gương xem gương, trong mộng lại mộng; Văn chương kỳ ảo
trong lời bình lại nói lời bình, như ở hồi này con hát nói đến"Thành Dự Chương
theo đuổi Tô Khanh" thực đối cảnh đẹp, đốt hương thơm, vận tâm hay, giở bút giỏi,
viết giấy tốt, nền áng văn kỳ, dù vậy, chả nên không một, chả thể có hai, tả ra ở một
hồi này.
"Thành Dự Chương theo đuổi Tô Khanh" vốn một bản hát theo tích cũ diễn ra hợp
với hồi này, khiến người sau đọc tới, như hoa trong gương, người đẹp trong rèm,
trong ý tứ đã sớm phần minh, nếu đợi nói rõ ra thì đọc tới không còn thú vị.
Mẹ Lôi Hoành nói rằng: "Lão tôi ngoài sáu mươi tuổi. Chỉ trông cậy vào một đứa
con", từng chữ nói ra, đã thấy Lôi Hoành là người con hiếu, vì xét mấy người đã
sống ngoài sáu mươi tuổi, có sống lâu mà được con cho ăn cho mặc phân minh thì
cũng quý thay, nay mẹ Lôi Hoành nói với Chu Đồng, nó thấm thía làm sao, khiến
cho Chu Đồng thả Lôi Hoành chịu tội thay bạn thì đủ thấy tấm lòng hiếu với mẹ
của Lôi Hoành mà tấm lòng của mẹ thương con, can thiệp vào khi đày giữa chợ của
mẹ Lôi Hoành, cho nên văn này chỉ tả thế thôi đủ thấy cái tình mẫu tử vậy. Trong
bài biểu trần tình của Lý Tích có câu: "Kẻ hạ thần mà không có bà thì không còn
sống đến nay; Mà bà hạ thần không có thần thì ngày này không thể sống.” Nay xem
đến mẹ Lôi Hoành cũng nói: Lão tôi không có đứa con ấy thì sống làm sao?
Thương thay tiếng nói hiếu nhân làm cho đọc đến như nghe tiếng quạ kêu đàn vậy?
