Thái tử Sĩ-đạt-ta không giờ phút nào được an lòng. Ngài đi quanh quẩn trong
dinh, trầm ngâm suy nghĩ. Ngài suy nghĩ về một phương cách nào đó có thể cứu
vớt nhân loại thoát ra khỏi những khổ đau khắc nghiệt từ bao đời vẫn dành cho
họ. Trong tâm trí ngài lảng vảng những cảnh già khổ, bệnh khổ, và rồi là cái chết
cuối cùng sẽ đến với tất cả mọi người.
Một hôm, thái tử có ý muốn dạo chơi về vùng thôn quê. Ngài tâu xin vua cha, rồi
ra khỏi thành, đi về phía đồng ruộng.
Đi đã khá xa, đến một chỗ vắng Ngài ngồi xuống nghĩ chân và trong tâm nảy
sinh ý tưởng rằng:
“Thật là đáng thương thay cho người đời. Đã không có sức mạnh nào tự bảo vệ
lấy mình khỏi những điều già yếu, bệnh khổ, sống chết vô thường, mới mạnh
thoạt đau, mới trẻ thoạt già, mới sống thoạt chết, vậy mà vì sự tự cao, sự mê tối
nên chẳng hề sanh lòng xót thương cho những kẻ đang bệnh khổ, kẻ già yếu, kẻ
chết.
“Từ khi trông thấy những người đồng loại chìm trong sự bệnh khổ, chết khổ,
lòng ta luống động mối thương tâm, lo nghĩ không yên ổn. Bản thân ta rồi đây
cũng không thoát khỏi những điều khổ não ấy. Nếu trong kiếp sống này mà ta
chẳng tìm ra được phương cách nào để cứu mình, cứu người, chẳng phải là sống
uổng phí lắm sao?”
Ngay khi ấy, bỗng nhiên ngài trông thấy từ xa đi đến một người, dáng vẻ khác lạ.
Người ấy khoác một tấm áo vàng, rộng và dài, phủ xuống đến tận chân. Tay
khoanh lên trước ngực ôm một cái bát nhỏ, ngoài ra không còn thấy một thứ vật
dụng nào khác. Dáng đi của người thật thanh thoát, vẻ mặt hiền hòa lộ rõ sự an
ổn, thoát tục. Đếm từng bước chân khoan thai, người đi như chỉ để mà đi, không
vội vàng, không hấp tấp, cũng không mong đợi gì ở nơi sẽ đến.
Thái tử liền quay sang hỏi Xa-nặc: “Người đó là ai vậy?”
Xa-nặc đáp: “Người ấy là một vị du tăng. Người lìa bỏ gia đình, thân quyến,
nhà cửa ruộng vườn, ra đi sống cuộc sống không nhà để cầu sự giải thoát an ổn
trong tâm thức. Người không có gì là sở hữu của riêng mình, chỉ ôm một cái bát
nhỏ đi đến đâu thì xin ăn ở đó. Ngay chính cái bát ấy người cũng chỉ xem là
