TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 289

nay thật như có Hồn Thiêng của Nước Mẹ Việt Nam nhập vào ba linh hồn
ngây thơ của ba đứa trẻ, khiến chúng rạo rực lên, say mê lên, hăng hái lên,
cười lên, reo lên ! …
Trâm và Anh ngồi chép mấy bài thơ trong Việt Nam Hồn, và những giọt
nước mắt êm đềm lặng lẽ từ trên hai cặp mắt huyền mơ diễm lệ rơi từ từ
xuống hai trang giấy, đọng trên những vần thơ, nhòa ra nét mực . Thơ của
Việt Nam Hồn có thần lực gì mà một đứa con trai khờ khạo, và hai cô gái
mảnh khảnh nhu mì, đang bị rung cảm mảnh liệt đến trào ra những ngấn lệ
? Họ khẽ hỏi nhau : ông Nguyễn Thế Truyền là ai vậy ? Các nhà ái quốc
cách mạng khác làm thơ và viết trong tờ Việt Nam Hồn là ai ? Ba trò còn
nhỏ tuổi qúa, làm sao biết được ! Nhưng Tuấn nghĩ rằng các ông có ngờ
đâu những tư tưởng cách mạng Tự Do, Ðộc Lập in trên hai trang báo nhàu
nát của các ông từ bên Tây gởi lén về, đã lọt vào ba mái tóc xanh khắn khít
bên ngọn đèn leo lét, trong một thành phố nhỏ ở Trung Kỳ . Ðối với Tuấn
cũng như với Trâm, Anh, tên Nguyễn Thế Truyền là một thần tượng, như
Phan Chu Trinh và Phan Bội Châu vậy .
Ðến khi đọc qua tờ báo tây L’ Argus Indochinois, Tuấn kinh ngạc vô cùng .
Ðây cũng là tờ báo cách mạng nhưng viết bằng chữ Tây, xuất bản tại Hà
nội, mà chủ nhiệm kiêm chủ bút là người Tây, ông Amédée Clémenti .
Trâm hỏi Tuấn :
- Tây mà sao cũng viết báo chửi Tây, hả anh ?
Tuấn không trả lời được . Tuấn đã biết gì đâu việc làm báo và làm “ quốc
sự “ . Thấy thế chỉ biết thế thôi, L’ Argus Indochinois in trên giấy xanh, bốn
trang rộng lớn đăng toàn những bài đả kích kịch liệt chế độ thuộc địa (le
régime colonial) -- danh từ thường dùng nhất trong tờ báo này và rất hăng
hái bênh vực người An nam được tự do, nước An nam được độc lập . Trên
đầu tờ báo này bên cạnh tên báo, có vẻ một con chim Minh Trĩ
( L’ Argus ) với hai chữ la-tinh : unguibus et rostro ( dùng mỏ và móng ) .
Ý hẳn ông Amédée Clémenti mượn con Minh Trĩ làm tượng trưng cho cuộc
tranh đấu cách mạng của ông để binh vực quyền lợi của dân tộc An nam và
nước An nam . Cuộc tranh đấu dai dẳng dùng mỏ để cắn, dùng móng chân
để đá, nghĩa là quyết liệt, không bao giờ nhượng bộ .