tàn nhẫn. Mùa thu năm 1940, phát-xít Nhật đến xâm lăng Ðông - Dương để
mở thêm căn cứ đánh Ðồng minh, thì bọn thực dân Pháp quỳ gối đầu hàng,
mở cửa nước ta rước Nhật. Từ đó dân ta chịu hai tầng xiềng xích: Pháp và
Nhật. Từ đó dân ta càng cực khổ, nghèo nàn. Kết qủa là cuối năm ngoái
sang đầu năm nay, từ Quảng trị đến Bắc kỳ hơn hai triệu đồng bào ta bị
chết đói. Ngày 9 tháng 3 năm nay, Nhật tước khí giới của quân đội Pháp.
Bọn thực dân Pháp hoặc bỏ chạy hoặc đầu hàng. Thế là chẳng những chúng
không "bảo hộ" được ta, trái lại, trong 5 năm, chúng dã man bán nước ta
hai lần cho Nhật. Trước ngày mồng 9 tháng 3, biết bao lần Việt minh đã
kêu gọi người Pháp liên minh để chống Nhật. Bọn thực dân Pháp đã không
đáp ứng, lại thẳng tay khủng bố Việt minh hơn nữa. Thậm chí đến khi thua
chạy, chúng còn nhẫn tâm giết nốt số đông tù chính trị ở Yên Bái và Cao
Bằng.
Tuy vậy, đối với nước Pháp, đồng bào ta vẫn giữ một thái độ khoan hồng
và nhân đạo. Sau cuộc biến động ngày mồng 9 tháng 3, Việt minh đã giúp
cho nhiều người Pháp chạy qua biên thùy, lại cứu cho nhiều người Pháp ra
khỏi nhà giam Nhật, và bảo vệ tính mạng và tài sản cho họ. Sự thật là từ
mùa thu năm 1940, nước ta đã thành thuộc địa của Nhật, chứ không phải
thuộc địa của Pháp nữa. Khi Nhật hàng đồng minh thì nhân dân cả nước ta
đã nổi dậy giành chính quyền lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Sự
thật là dân ta đã lấy lại nước Việt Nam từ tay Nhật, chứ không phải từ tay
Pháp. Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Ðại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các
xiềng xích thực dân gần một trăm năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam
độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy thế kỷ mà lập nên chế độ
dân chủ cộng hòa. Bởi thế cho nên, chúng tôi, Lâm thời Chính phủ của
nước Việt Nam mới, đại biểu cho toàn dân Việt Nam, tuyên bố thoát ly hẳn
quan hệ thực dân với Pháp, xóa bỏ hết những hiệp ước mà Pháp đã ký về
nước Việt Nam, xóa bỏ tất cả mọi đặc quyền của Pháp trên đất nước Việt
Nam. Toàn dân Việt Nam, trên dưới một lòng, kiên quyết chống lại âm mưu
của bọn thực dân Pháp. Chúng tôi tin rằng các nước Ðồng minh đã công
nhận những nguyên tắc dân tộc bình đẳng ở các Hội nghị Tê-hê-răng và
Cựu-kim-sơn, quyết không thể không công nhận quyền độc lập của dân