25. Nhân cách của Lý Thần Tông
Vua Lý Thần Tông (1128-1138) nổi tiếng hơn người ở chỗ rất ưa tin dị
đoan. Ở đời, cha nào con nấy, thân phụ của Vua là Sùng Hiền Hầu (em ruột
vua Lý Nhân Tông) cũng rất nổi tiếng là người tin dị đoan, từng nói rằng
vua Lý Thần Tông chính là do nhà sư Từ Đạo Hạnh thác hóa đầu thai mà
có. Vua tin dị đoan thì thiên hạ cũng vì thế mà có thêm lắm kẻ tin dị đoan.
Tin thật cùng có mà giả vờ tin cũng có. Điềm lành dở, vật khác thường và
chuyện kinh dị … cứ thế phủ đầy những trang sử của đời vua Lý Thần
Tông. Có một mẩu chuyện đã được sách Khâm định Việt sử thông giám
cương mục (chính biên, quyển 4, tờ 28) ghi lại sau đây:
“Nhà vua rất thích những vật lạ, phàm ai có hươu trắng hươu đen hay
chim sẻ trắng, rùa trắng … đều đem dâng Vua cả. Lúc ấy, có Đỗ Khánh là
lính ở Tả Vũ Tiệp
đem dâng con cá xương và con cá công sắc vàng. (Cá
xương là một loại cá biển, cũng gọi là cá hầu. Cá công cũng ở biển, còn gọi
là cá chiết, trông gần giống như con cua). Nhà vua cho đấy là điềm lành,
bèn xuống chiếu cho bề tôi chúc mừng. Cáp môn sứ là Lý Phụng Ân nói
rằng: “Cá là loài nhỏ mọn mà Bệ hạ đã lấy làm điềm lành, vậy nhỡ sau này
có người đem tới dâng con lân con phượng thì Bệ hạ sẽ làm sao?”. Bởi lời
ấy, việc này mới thôi.
Bấy giờ, Vương Cửu là lính ở Tả Hưng Vũ
có những vết hợp thành nét chữ. Vua liền xuống chiếu cho các học sĩ, nhà
sư và đạo sĩ theo hình nét chữ để đoán. Họ tán ra thành tám chữ Thiên thư
hạ thị, thánh nhân vạn tuế nghĩa là: sách trời bảo cho biết rằng thánh nhân
(đây chỉ vua Lý Thần Tông) muôn năm”.
Lời bàn
Ở đời, có những người nổi danh chẳng qua chỉ vì họ tầm thường, và họ
càng tầm thường thì lại càng trở nên nổi danh hơn. Vua Lý Thần Tông có lẽ
cũng tạm xếp vào loại này được. Lời cáp môn sứ Lý Phụng Ân kể cũng là
lời thẳng thắn, tiếc là Vua vẫn chứng nào tật nấy. Biết sao hơn được, bởi
nhân cách Nhà vua đã định hình quá sớm mất rồi.
