Lời nói đầu
Đây là tập tiếp theo của bộ Việt Sử Giai Thoại mà chúng tôi đã có sơ bộ
giới thiệu trong Lời nói đầu của tập 2-51 giai thoại thời Lý. Với tập này,
chúng tôi hân hạnh gởi đến các bạn 71 giai thoại thời Trần, tất cả đều được
chắt lọc từ hai bộ chính sử lớn của ta xưa là Đại Việt sử kí toàn thư và
Khâm định Việt sử thông giám cương mục. Những giai thoại có nguồn gốc
từ dã sử và từ chuyện kể dân gian, chúng tôi dự kiến sẽ biên soạn riêng.
Cơ sở tư liệu của Việt Sử Giai Thoại là chính sử, nhưng bản thân Việt
Sử Giai Thoại lại không được biên soạn theo đúng những quy phạm riêng
của sử học. Bạn muốn hiểu được một cách khái quát về một triều đại nào
đấy chăng? Xin bạn hãy đọc các bộ sử chính thống. Bạn muốn hiểu một
cách toàn diện về các nhân vật lịch sử nổi bật chăng? Xin bạn hãy đọc các
sách viết về danh nhân. Bạn muốn biết phép dạy người và kinh nghiệm ứng
xử của cha ông trong từng sự việc cụ thể chăng? Trong trường hợp đó, xin
bạn hãy dành chút thời gian làm bạn với sách này. Ở đây, chuyện vui buồn,
chuyện tốt xấu, chuyện hay dở … v.v. đều có cả. Song xin bạn chớ bao giờ
khái quát một triều đại hay một con người mà chỉ thông qua một giai thoại
riêng rẽ nào đấy của sách này, bởi vì làm như thế ắt không tránh khỏi sự
phiến diện. Cổ nhân nói Quá tin vào sách chẳng bằng không có sách là để
nhắc nhở chúng ta trong trường hợp đại loại như thế này chăng?
Trước mỗi sự kiện, mỗi vấn để của lịch sử, mỗi người có thể có một cách
nhìn nhận và đánh giá khác nhau. Chính cách nhìn nhận và đánh giá khác
nhau đó đã xác định vị trí cũng rất khác nhau của họ trong lịch sử. Ranh
giới giữa bạn và thù, giữa chính nghĩa và phi nghĩa, giữa anh hùng và phản
bội, giữa cao thượng và thấp hèn … cũng đều từ đó mà phát sinh và nảy nở.
Bởi lí do ấy mọi cố gắng dùng lời bàn của người viết để tìm cách ấn định
suy nghĩ của người đọc là điều hoàn toàn không nên. Song, viết sách mà
không một lời thể hiện chút lòng riêng của người viết thì kể cũng là điều tối
kị. Bạn đồng cảm với chúng tôi chăng? Ấy là cơ duyên may mắn mà chúng
tôi hân hạnh có được. Cùng một giai thoại mà bạn cảm nhận và suy nghĩ
khác chúng tôi chăng? Chẳng hề gì cả, bởi điều ấy là rất tự nhiên và do đó
