Hữu Dật đáp: -Trên nhờ uy linh của Chúa thượng, dưới thì nhờ có sức
mạnh của chư tướng, chứ Hữu Dật này thì tài cán gì?”.
… “Phạm Phượng đến chỗ đóng quân của Nguyễn Hữu Tiến và nói: -
Năm ngoái (năm 1657 – ND), tướng Trịnh là Thắng Nham giữ lũy Đồng
Hôn, bị Đốc chiến (tức Nguyễn Hữu Dật – ND) đánh thua, Trịnh Căn sai
tướng giữ chức Tham đốc là Vân Khả (không rõ họ) đến lãnh quân thay
giữ. Vân Khả là kẻ tham lam bạo ngược, vậy, xin mau định kế để đánh.
(Nguyễn) Hữu Tiến sai (Phạm) Phượng đến nói với Nguyễn Hữu Dật.
Hữu Dật mừng mà nói rằng: -Ta vừa xem thiên văn, thấy mây đen che
khuất sao Khôi
. Đến ngày 11 tháng này (11 tháng 9 năm 1658 – ND) là
ngày Mậu Thìn, ngày của lục long (ngày của sáu con rồng cùng làm việc
nên mưa nhiều – ND) cho nên sẽ có mưa lũ, nếu ta nhân nước lũ mà đánh
thì tất thắng.
Nói rồi, ông hẹn với Hữu Tiến cùng hội quân. Đến ngày đó, quả có mưa
to. Hữu Dật đem quân đến đánh lũy Đồng Hôn trước. Quân Trịnh sợ hãi tan
vỡ, Vân Khả trốn về An Trường. Hữu Dật rút quân về. Trịnh Căn lại sai
tướng là Miện (không rõ họ, bấy giờ thường gọi là Quận công), đến giữ lũy
Đồng Hôn”.
Lời bàn
Binh pháp cổ thường nhấn mạnh đến thiên thời, địa lợi và nhân hòa.
Nắm được thiên văn cũng tức là đã nắm được một phần của thiên thời rồi
vậy.
Nguyễn Hữu Dật lúc mới 15 tuổi đã được làm quan, thoạt nghe cứ ngỡ
con ông cháu cha hẳn nhiên là vậy, chẳng dè chúa Nguyễn chọn người trao
chức quả không nhầm. Lúc này, Nguyễn Hữu Dật sắp bước vào tuổi ngũ
tuần nhưng đã có đến hơn ba mươi năm làm quan, bận rộn đêm ngày không
nghỉ, cái chết thì luôn cận kề, vậy mà ông vẫn không quên học hỏi. Tinh
thông thiên văn như ông, thời ấy không dễ kiếm, sử phải trang trọng dành
chỗ để ghi lời của Nguyễn Hữu Dật.
