05. Loạn Tam Vương
Có một sự kiện rất đáng tiếc đã xẩy ra trong cung đình nhà Lý ngay sau
khi vua Lý Thái Tổ mất (năm Mậu Thìn -1028) đã được sách Đại Việt sử kí
toàn thư (bản kỉ, quyển 2, tờ 11a-b và tờ 12-a) ghi lại như sau:
“Mùa xuân, tháng 2 Vua không khoẻ. Tháng ba, ngày mồng một là ngày
Bính Thân, có nhật thực. Đến ngày Mậu Tuất (tức 3-3), Vua băng ở điện
Long An. Bầy tôi đều đến cung Long Đức xin Thái tử (Phật Mã) vâng di
chiếu lên ngôi. Tam vương là Đông Chinh, Dực Thánh và Vũ Đức nghe tin,
đều đem quân ở phủ mình vào phục sẵn trong cấm thành. Đông Chinh
Vương phục ở trong Long Thành, hai vương Dực Thánh và Vũ Đức phục
trong cửa Quảng Phúc, cùng đợi Thái tử đến thì đánh úp. Một lúc sau, Thái
tử đi từ cửa Tường Phù vào, đến điện Càn Nguyên thì biết có biến, bèn sai
người hầu đóng hết các cửa điện và sai vệ sĩ ở trong cung phòng giữ. (Thái
tử) nhân đó bảo tả hữu rằng: -Ta đối với anh em không phụ bạc chút nào.
Nay tam vương làm việc bất nghĩa, quên di mệnh của tiên đế, muốn mưu
chiếm ngôi báu, các khanh nghĩ thế nào?
Nội thị là Lý Nhân Nghĩa nói: -Anh em với nhau, bên trong có thể hiệp
sức bàn mưu, bên ngoài có thể cùng nhau chống giặc. Nay tam vương làm
phản, thì là anh em hay là kẻ thù? Xin cho chúng thần được đánh một trận
để quyết được thua.
Thái tử nói: -Ta lấy làm xấu hổ là tiên đế mới mất, thi thể chưa quàn mà
cốt nhục đã đánh nhau, há chẳng để cho muôn đời chê cười sao?
Nhân Nghĩa nói: -Thần nghe rằng, muốn mưu xa thì phải quên ơn gần,
giữ đạo công thì phải dứt tình riêng, đó là việc Ðường Thái Tông và Chu
Công Đán
bất đắc dĩ phải làm. (Ý muốn chỉ việc Ðường Thái Tông giết
hai anh, Chu Công Đán giết em là Quản Thúc để giữ ngôi vua cho Ðường
Thái Tông và cho Chu Thành Vương
Tông và Chu Công là chăm mưu xa và giữ đạo công chăng? Hay (hai người
ấy) chỉ tham công gần và đắm tình riêng chăng? Điện hạ biết theo dấu cũ
