thuận nghịch thế nào mà lường được.
Vua nói anh em hòa giải và bảo Thủ Độ rút quân về. Vua lấy đất Yên
Phụ, Yên Dưỡng, Yên Sinh, Yên Hưng và Yên Bang (nay là đất hai huyện
Đông Triều và Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh – ND) để cấp cho Liễu làm ấp
thang mộc
. Nhân tên đất được phong mà Liễu có tên hiệu là Yên Sinh
Vương (cũng đọc là An Sinh Vương – ND).
Phan Phu Tiên nói: “Tam cương ngũ thường là luân lí lớn của loài người.
Thái Tông là ông vua khai sáng cơ nghiệp, đáng lẽ phải dựng phép tắc để
truyền lại cho đời sau, lại nghe mưu gian của Thủ Độ, cướp vợ của anh làm
Hoàng hậu, chẳng phải là bỏ cả luân thường, mở mối dâm loạn đó ư? Liễu
từ đó sinh ra hiềm khích, cả gan làm loạn, ấy là bởi Thái Tông nuôi nên tội
ác cho Liễu vậy” …
Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: “Thái Tông mạo nhận con của anh làm con
mình. Sau này Dụ Tông và Hiến Từ (Hoàng hậu) đều cho (Dương) Nhật Lễ
làm con của Cung Túc Vương, đến nỗi cơ nghiệp nhà Trần xuýt nữa sụp
đổ, há chẳng phải là không có ngọn nguồn của nó hay sao?”.(Xem truyện
62: Hôn Đức Công Dương Nhật Lễ).
Lời bàn
Chiêu Thánh mới mười chín tuổi mà đã bị cho là không có con, đó là
một sự lạ. Dân thường còn không được, huống chi đường đường là hoàng
đế một nước mà cướp vợ của anh, đó là hai sự lạ. Chuyện hoán vợ đổi
chồng này đã để di hại rất lớn về sau, nếu không có con Trần Liễu là Trần
Hưng Đạo sáng suốt hơn người thì mối nguy thật khó mà lường trước được.
Mới hay, luân thường không giữ, khó mà giữ an nguy cho xã tắc.
