28. Quan Chánh Sứ Hồ Ngạn Thần
Hồ Ngạn Thần (sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục viết là
Hồ Nghiện Thần) đỗ Cử nhân năm Ất Dậu (1405) đời vua Hồ Hán Thương,
sau được sung làm Thái học sinh lí hành (tương đương với Thái học sinh,
tức Tiến sĩ, nhưng chưa chính thức đỗ đạt gì). Ngày 17 tháng 3 năm Kỉ Sửu
(1409) Trần Quý Khoáng được các tướng như Đặng Dung, Nguyễn Cảnh
Dị, Nguyễn Súy, Nguyễn Chương … tôn lên ngôi Hoàng đế, lấy niên hiệu
là Trùng Quang. Hồ Ngạn Thần nghe tin liền theo về ứng nghĩa, được
Trùng Quang Đế thăng đến chức Hành khiển.
Tháng 9 năm Tân Mão (1411) Trùng Quang Đế sai quan Hành khiển Hồ
Ngạn Thần cầm đầu sứ bộ sang nhà Minh để xin cầu phong! Đó là một việc
làm ngây thơ đến độ dại dột và khó hiểu của Trùng Quang Đế. Các sử gia
triều Nguyễn, tác giả của bộ Khâm định Việt sử thông giám cương mục, sau
khi chép lại sự kiện này (ở chính biên, quyển 12, tờ 34) đã hạ bút phê rằng:
“Sự thể đã đến thế mà còn thỉnh cầu gàn rỡ mãi, thật là mù quáng về thời
cơ, không còn hiểu gì cả”.
Nhưng, vua nào bề tôi ấy, Chánh sứ
Hồ Ngạn Thần cũng xử sự ngây
thơ đến độ dại dột và khó hiểu không kém gì Trùng Quang Đế. Sách Đại
Việt sử kí toàn thư (bản kỉ, quyển 9, tờ 17a-b) chép:
“Sai Hành khiển Hồ Ngạn Thần làm sứ giả đi cầu phong, cho quan Thẩm
hình là Bùi Nột Ngôn làm phó, mang biểu văn, phương vật
người bằng vàng và bằng bạc thay thân mình (sang nhà Minh). Trước đó,
vua đã sai Hành khiển Nguyễn Nhật Tư và Thẩm hình Lê Ngân sang cầu
phong. Vua Minh nổi giận, bắt giam rồi giết cả. Đến nay lại sai Ngạn Thần
đi. (Khi bọn Ngạn Thần) đến Yên Kinh, vua Minh sai Hồ (Nguyên) Trừng
giả vờ lấy ân tình cũ để hỏi thăm sức khỏe của Vua và tình hình trong nước
thế nào. (Hồ) Ngạn Thần nói hết cả với Trừng. Nột Ngôn thì không chịu
khuất phục. Nhà Minh giả cách cho Vua làm Giao Chỉ Bố chánh sứ
Ngạn Thần làm Tri phủ Nghệ An. Đến khi sứ bộ về nước, Nột Ngôn tâu hết
