31. Đáng đời Phan Liêu
Tháng tư năm Quý Tị (1413), quân Minh đánh chiếm được Nghệ An, lực
lượng của Trùng Quang Đế chỉ còn giữ được vùng Hóa Châu nữa mà thôi.
Hóa Châu tuy địa thế hiểm trở nhưng đất hẹp, dân thưa, không thể làm căn
cứ vững chắc cho lực lượng của Trùng Quang Đế.
Hai tháng sau khi chiếm được Nghệ An, Trương Phụ và Mộc Thạnh họp
các tướng để chuẩn bị đánh trận quyết định với Trùng Quang Đế. Sách Đại
Việt sử kí toàn thư (bản kỉ, quyển 9, tờ 22-a) cho biết:
“Tháng 6, Trương Phụ và Mộc Thạnh nhà Minh họp các tướng bàn kế
đánh chiếm (Hóa Châu). Thạnh nói: -Hóa Châu núi cao biển rộng, chưa dễ
lấy được.
Phụ nói: -Tôi sống được cũng là nhờ Hóa Châu, có làm ma thì cũng làm
ma Hóa Châu. Hóa Châu mà chưa dẹp được, tôi còn mặt mũi nào nhìn
Chúa thượng nữa.
Xong, bèn đem thủy quân đi, mất 21 ngày (thì đến và) đánh vào thành
của châu Thuận Hóa”.
Trận này, Trùng Quang Đế đại bại, phải chạy sang Lão Qua (đất Lào
ngày nay), nhưng rồi cũng bị quân Minh đuổi theo, lùng bắt được và giải về
Trung Quốc. Dọc đường, Trùng Quang Đế nhảy xuống cửa sông tự tử.
Vì sao Trương Phụ dám đánh nhanh và kết quả là đã thắng thật nhanh ở
Hóa Châu như vậy. Có một điều bí mật mà có lẽ cả đến Mộc Thạnh cũng
không hay. Cũng sách trên (tờ 23-b và tờ 24-a) ghi rõ:
“Trước đây, nhà hậu Trần (thỉ chung Trần Ngỗi và Trần Quý Khoáng –
ND) dấy binh mưu việc phục hưng, có viên Trấn thủ cũ là Phan Quý Hựu
góp công tính mưu giúp sức nên (Quý Hựu) được thăng dần đến Thiếu bảo.
Khi Trương Phụ vào đánh cướp Nghệ An, Vua (chỉ Trùng Quang Đế Trần
Quý Khoáng – ND) ngự tới Hóa Châu, Quý Hựu liền hàng giặc. Phụ mừng
lắm. Nhưng, được mươi hôm thì Quý Hựu vì bệnh mà chết. Phụ cho con
(của Quý Hựu) là Liêu làm Tri châu Nghệ An và hậu thưởng cho gia thuộc
của Quý Hựu. Liêu đem tình trạng hay dở của các tướng văn võ, số lượng
