26. Lại chuyện can ngăn của ngôn quan Phan Thiên Tước
Trong hàng quan lại của thời Lê Thái Tông, hình như phải chịu khổ tâm
nhiều hơn cả vẫn là các Ngôn quan. Họ không nói tức là đã không làm hết
chức phận, mà nói, nhất là nói lỗi của quan trên, rồi đặc biệt là lỗi của vua,
thì có khi, chính họ cũng khó bề giữ yên thân mình. Lời nói thẳng thắn và
đúng đắn của họ, cũng phải gian nan lắm mới được triều đình nghe theo.
Xin kể thêm một mẩu chuyện về Ngôn quan Phan Thiên Tước để rõ điều
này. Sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục (chính biên, quyển 16,
tờ 20) chép rằng:
“Lê Thụ, ngay trong khi đang có quốc tang (tang vua Lê Thái Tổ, tức Lê
Lợi – ND) đã lấy vợ lẽ và bắt binh lính về làm việc riêng cho mình như xây
nhà và sai vặt. Thụ cất nhà đồ sộ, lại còn giao lưu với người nước ngoài để
buôn bán. Bấy giờ, quan giữ việc can ngăn là Phan Thiên Tước đàn hặc các
lỗi nói trên của Lê Thụ.
Khi ấy, phần nhiều các quan đại thần đều bắt binh lính làm việc riêng và
xây cất nhà cửa cho mình. Vua sai Thiên Tước đi xem xét khắp nơi để xác
minh hư thật. Khi Thiên Tước trở về, vua vặn hỏi: -Các đại thần cũng làm
như thế, sao khanh không nói mà chỉ đàn hặc một mình Lê Thụ mà thôi?
Thiên Tước thưa: -Lê Thụ là đại thần, lại từng nhận lãnh thác mệnh của
tiên đế, lẽ ra phải giữ mình cho ngay thẳng để bá quan lấy đó làm gương.
Nay xem những việc Lê Thụ đã làm, thấy rõ Lê Thụ coi thường phép nước
đã quá lắm, cho nên, thần không dám nín tiếng im hơi. Còn như nay thần
vâng mệnh đi xem xét khắp các nhà đại thần thì thần đã làm, đâu dám lơ là
chức trách?
Thiên Tước dâng sớ kể rõ những ai làm nhà mới, chẳng hạn như quan
Tham tri Đông Đạo là Lê Định cho đến các quan giữ chức Quản lãnh, tổng
cộng hơn 20 người. Tất cả đều được Nhà vua bỏ qua, chỉ giao Lê Thụ cho
Pháp ti xét hỏi. Nhưng, bọn Lê Vấn và Lê Ngân đều tìm cách bào chữa, bao
che cho Lê Thụ. Sau, Nhà vua cũng tha tội cho Thụ, chỉ bắt Thụ phải bỏ
