51. Vì sao hoạn quan Phan Tông Trinh bị giết
Tháng 11 năm Mậu Tí (1468), hoạn quan Phan Tông Trinh bị kết án tử
hình. Đầu đuôi vụ án này được sách Khâm định Việt sử thông giám cương
mục (chính biên, quyển 21, tờ 13 và 14) chép như sau:
“Bấy giờ, bọn hoạn quan là Nguyễn Thư, Chu Đức Đại, Dương Minh
Phong, Ngô Át và Phan (Tông) Trinh can tội ăn hối lộ. Pháp ti khép Phan
(Tông) Trinh vào tội tử hình, còn bọn Nguyễn Thư đều được hưởng khoan
hồng, cho giảm nhẹ tội. Quan Đô ngự sử là Trần Xác và Nguyễn Văn Chất
nói: -Bọn Nguyễn Thư, Phan (Tông) Trinh đều là kẻ gần vua mà ăn của
đút, quan xét án lẽ phải cầm cân cho công bằng, phải cho tất cả bị tử hình,
nay hà cớ gì bọn Nguyễn Thư được giảm nhẹ tội, còn Phan (Tông) Trinh
thì phải lãnh án tử hình một mình? Phép nước như thế, bảo thiên hạ tin là
có sự công bằng làm sao được?
Nhà vua nói: -Bọn Nguyễn Thư ăn của đút, tội chúng đáng phải tử hình,
ta không nỡ giết là còn mong chúng biết tự sửa lỗi, để đến một lúc nào đó,
ta có thể dùng mà sai khiến. Còn như Phan (Tông) Trinh, con nuôi của
hoạn quan là Hiền, Hiền chết, Trinh cướp vợ của Hiền. Năm trước, Trinh
còn giở trò giao hợp bỡn cợt với một cung nữ, hai tội đều nặng, khép vào
tội tử hình là phải lắm”.
Lời bàn:. Tham khảo bản dịch của Nhà Xuất bản Văn – Sử – Địa (Hà
Nội, 1957- tập 11) thì thấy các dịch giả chú rằng: đã là hoạn giả hoặc hoạn
quan, thì sao lại có vợ? Thiển nghĩ, các dịch giả đã nhầm. Hoạn quan cũng
có vợ, cũng có cuộc sống gia đình, cũng có ghen tương đa sự lắm, chỉ khác
là họ không thể có con mà thôi. Nay xin dịch là hoạn quan cho đúng với
nguyên bản.
Phan Tông Trinh là hoạn quan mà còn phạm tội cướp vợ của cha nuôi,
lại còn giở trò giao hợp bỡn cợt với cung nữ, tội ấy, nay cho là đáng khinh,
xưa cho là phá hoại luân thường, bị đem ra trị thật nặng cũng dễ hiểu.
Kẻ hầu cận bên vua mà ăn hối lộ, chính sự rối ren bắt đầu có mầm mống
từ đây có tránh cũng khó mà tránh được. Bọn Nguyễn Thư được tha, điều
