05. Chút kế mọn của Lê Cập Đệ
Lê Cập Đệ là một trong những võ tướng của Nam triều, thời vua Lê Anh
Tông (1556-1573) từng được phong tới tước Quận công
, sau, gia phong
đến hàm Thái phó, uy danh lừng lẫy lắm. Người xưa xét tài làm tướng,
thường lấy dũng và mưu làm tiêu chuẩn hàng đầu. Cái dũng của Lê tướng
quân không thấy sử chép kĩ, nhưng cái mưu của Lê tướng quân thì thấy các
bộ chính sử đều nhắc đến. Sách Đại Việt sử kí toàn thư (Bản kỉ tục biên,
quyển 16, tờ 30-b và 31-a) chép như sau:
“Bấy giờ (khoảng những năm 1570, 1571 – ND) họ Mạc cậy có tướng
nhiều quân mạnh, quyết chí thôn tính cả đất châu Ái (chỉ Thanh Hóa – ND)
và châu Hoan (chỉ Nghệ An – ND), ngày đêm đánh gấp ngay phía ngoài
lũy Yên Trường. Quan quân (chỉ Nam triều – ND) thế yếu, chỉ lo đắp lũy
cho cao, đào hào cho sâu, giữ vững chỗ hiểm yếu để chờ thời.
Tháng 6 (năm 1570 – ND), bọn Đoan Vũ Hầu là Lê Cập Đệ, dùng mẹo
để đắp thêm một tầng thành lũy ở phía ngoài, dài hơn mười dặm. (Cập Đệ)
sai quân lấy phên và cả vách nhà của dân, trát đất rồi cắm chông bên ngoài,
nhân lúc đêm tối, đem dựng ở phía ngoài lũy. Lũy giả này chỉ làm một đêm
là xong. Sáng hôm sau, Mạc Kính Điển (tướng nhà Mạc, em của vua Hiến
Tông Mạc Phúc Hải – ND) trông thấy, ngỡ là thật, sợ hãi không dám đến
gần, bàn với các tướng rằng: -Chẳng ngờ ngày nay quân nhà Lê vẫn có kỉ
luật và pháp lệnh nghiêm minh đến như thế. Chỉ một đêm mà đã đắp xong
thành lũy, hẳn là quân cảm tử của nhà Lê còn nhiều nên mới có thể dốc sức
làm nhanh được, ta thấy không yên lòng chút nào.
Nói rồi (Mạc Kính Điển) liền tự mình đốc suất tướng sĩ, ngày đêm đánh
gấp, hẹn phải lấy cho bằng được (đất đai thành lũy của nhà Lê) mới thôi.
Do vậy, phía tả ngạn từ Da Châu
, phía hữu ngạn từ phía
trên hai huyện Lôi Dương
mất lần hầu hết vào tay đối phương (chỉ quân Mạc – ND). Bấy giờ, nhân
dân khắp xứ Thanh Hoa đều bỏ chạy vì nhà cửa điêu tàn, ruộng đồng phải
bỏ hoang, nhiều người bị chết đói”.
