41. Thế tử Nguyễn Phúc Tần với trận hải chiến năm 1644
Năm 1556, người Hà Lan đã làm cách mạng tư sản và cũng kể từ đó, Hà
Lan trở thành một quốc gia có vị trí rất quan trọng ở châu Âu nói riêng, thế
giới nói chung. Từ đầu thế kỉ XVII, thương thuyền Hà Lan đã có mặt ở
nước ta, họ buôn bán đủ thứ hàng hóa, nhưng đặc biệt nhất vẫn là vũ khí.
Khi chiến tranh Trịnh-Nguyễn nổ ra, nếu như người Bồ Đào Nha đã liên
minh với chúa Nguyễn ở Đàng Trong thì người Hà Lan đã liên minh với
chúa Trịnh ở Đàng Ngoài, khiến cho cuộc phân tranh giữa họ Trịnh và họ
Nguyễn vừa thêm phần ác liệt, vừa có những biểu hiện phức tạp, vượt ra
ngoài khuôn khổ của một cuộc nội chiến thông thường. Điều rất bất ngờ là
một hạm đội Hà Lan đã bị đánh tan tành ở hải phận Đàng Trong mà chỉ huy
trận đánh này là một thanh niên 24 tuổi: Thế tử Nguyễn Phúc Tần!
Sách Đại Nam thực lục (Tiền biên, quyển 3) chép như sau:
“Thế tử Dũng Lễ Hầu (huý là Phúc Tần, sau được tôn phong là Thái
Tông Hiếu Triết Hoàng đê) đánh giặc Ô Lan ở cửa Eo (tức là cửa Thuận
An) (giặc Ô Lan tức giặc Hà Lan – ND). Bấy giờ, tàu giặc Ô Lan đậu ở
ngoài biển, cướp bóc kẻ bán người buôn, quân tuần tiễu ngoài biển báo tin
này về phủ Chúa. Chúa họp bàn kế đánh giặc. Thế tử tức thì mật báo với
Chưởng cơ Tôn Thất Trung (con thứ tư của Hy Tông), hẹn sẽ cùng đem
thủy quân ra đánh. Trung lấy cớ là chưa có mệnh Chúa nên chưa dám
quyết, cứ ngần ngại trù trừ mãi. Thế tử tự đốc suất chiến thuyền của mình
tiến ra, khiến Trung bất đắc dĩ phải đi theo. Khi thuyền Trung đến cửa biển
thì thuyền của Thế tử đã ra tận ngoài khơi rồi. Trung dùng cờ vẫy, báo quay
lại, nhưng Thế tử không nghe. Trung bèn thúc binh thuyền bơi theo, chiến
thuyền trước sau lướt như bay. Giặc trông thấy thì cả sợ, bỏ chạy thẳng về
phía Đông, bỏ rơi lại một chiếc thuyền khá lớn. Thế tử thúc quân vây bắn.
Tướng giặc thế cùng phải tự thiêu. Thế tử thu quân về.
Chúa chợt nghe tin Thế tử đi có một mình, rất lấy làm lo lắng, bèn tự
đem đại binh đi tiếp ứng, nhưng vừa tới cửa biển, nhìn ra xa đã thấy khói
đen bốc mù trời. Chúa hạ lệnh cho quân tiến tới. Khi nghe tin thắng trận,
