05. Sự xấc xược của Quảng Uy Công Nguyễn Phúc Quân
Quảng Uy Công Nguyễn Phúc Quân là Hoàng tử thứ mười (trong tổng
số 13 vị Hoàng tử của vua Gia Long), thân mẫu là bà Đức phi người họ Lê.
Nguyễn Phúc Quân sinh năm Kỉ Tị (1809), đến năm lên tám tuổi (Đinh
Sửu, 1817) thì được vua Gia Long phong làm Quảng Uy Công, sử bắt đầu
chép Nguyễn Phúc Quân là Quảng Uy Công kể từ đó. Sinh thời, Quảng Uy
Công Nguyễn Phúc Quân là người ngổ ngáo, xấc xược và rất lười biếng
học hành. Biết rõ con mình thuộc hàng khó dạy, vua Gia Long bèn sai vị
quan Giáo đạo nổi tiếng nghiêm khắc là Ngô Đình Giới đến để lo việc
giảng kinh sách. Ngô Đình Giới đã vâng mệnh Vua, nhưng cũng chính vì
thế mà ông bị Quảng Uy Công Nguyễn Phúc Quân phỉ báng. Nay, xin theo
sách Đại Nam chính biên liệt truyện (Sơ tập, quyển 2) lược thuật như sau:
Quảng Uy Công Nguyễn Phúc Quân lúc nhỏ ham chơi, tính xấc xược và
kiêu ngạo. Quan Giáo đạo là Ngô Đình Giới dạy bảo thường có phần
nghiêm ngặt, bởi vậy, ông ghét lắm. Một hôm, ông sai thằng nhỏ đầy tớ
trong nhà, bắt một con hà mô trói ở giữa sân, rồi vừa lấy roi đánh vừa mắng
rằng: -Mày chớ có khinh ta.
Con hà mô tức con giải, động vật thuộc lớp ếch nhái. Chữ Giới (tên của
Giáo đạo Ngô Đình Giới) trong Hán tự có hai âm là giới và giái, mà tiếng
Huế, chữ giới với chữ giái phát âm gần tương tự như nhau. Quảng Uy Công
Nguyễn Phúc Quân muốn mượn chuyện đánh mắng con giải để tỏ ý phỉ
báng thầy là Ngô Đình Giới.
Tháng 12 năm 1819, vua Gia Long mất, con là Nguyễn Phúc Đảm lên
nối ngôi, đó là vua Minh Mạng (1820-1840). Nhà vua thấy em mình ngổ
ngáo quá, liền sai các quan là Trần Đại Nghĩa và Nguyễn Đăng Sĩ tới để lo
việc dạy dỗ. Minh Mạng ban cho Trần Đại Nghĩa một cái roi và dụ rằng: -
Em nhỏ của trẫm, sinh trưởng trong chốn thâm cung, không dạy không thể
nên người được. Ngươi nên hôm sớm cẩn trọng dạy bảo, hễ thấy có lỗi thì
cho phép đánh, chớ nên để thói kiêu căng và lười biếng lâu ngày thành nết
quen.
