Chúa Sãi được cha tiêu di: đất Thuận Quảng này, bên Bắc có núi Hoành
Sơn, có sông Linh GIang; phía Nam có núi Hải Vân và Bi Sơn là đất dụng
võ trời dành cho kẻ anh hùng. Phải biết thương dân và rèn luyện quân sĩ để
gây dựng sự nghiệp muôn đời…
Mười năm sau ở ngoài Bắc Trịnh Tùng qua đời, Quý Hợi (1623), Trịnh
Tráng nối nghiệp. Tráng liền cho người vào Thuận Hóa đòi số thuế mà miền
Nam không đóng góp cho triều đình từ 1620, biết rằng họ Nguyễn sẽ chẳng
nộp nhưng có thế họ Trịnh mới có cớ hưng binh hỏi tội được[1].
Công Bộ Thị Lang Nguyễn Duy Thì và hoạn quan Phan Văn Trị được
cử vào Thuận Hóa đòi thuế chúa Nguyễn.
Sãi Vương trả lời sứ giả Bắc Hà rằng Thuận Quảng mất mùa luôn không
thể nộp lương thuế cho triều đình, xin khất chừng nào được mùa sẽ hay.
Thiết tưởng cũng cần chép ra đây tờ sắc mà Trịnh Tráng đã lấy lời vua
Lê gởi tới chúa Sãi để hiểu rõ thái độ của đôi bên:
“Hoàng thượng sắc dụ cho Thái Bảo Thụy Quận Công là Nguyễn Phúc
Nguyên được biết rằng:
Mệnh lệnh triều đình đạo làm tôi phải tuân thủ,
Thuế má phủ huyện, tướng cõi ngoài không được tự chuyên.
Trước đây TRẫm có sai Công Bộ Thượng Thư Nguyễn Duy Thì, Bá Khê
Hầu Phan Văn Trị vào Thuận Hóa đạo đạt tình ý, chỉ bảo đường họa phúc
để cho tỉnh biết mà phục tùng quyền chính triều đình. Không ngờ nhà ngươi
mang lòng dùng dằng, tối đường tới lui, nói thoái thác cho lô thôi ngày
tháng, để đến nỗi thuế má thiếu thốn, không đủ việc chi nhu, đạo làm tôi
như thế đã phải chưa? Nhà ngươi này nên đổ lỗi trước giữ gìn phép tắc.
Phàm ngạch thuế trong hai xứ Thuận Quảng từ năm Quý Hợi về trước, có
phải đã mất mùa thì xá cả cho; còn từ năm Giáp Tý đến nay phải tính cho
