Nguyễn Hiến Lê
Ý Cao Tình Đẹp
Tác giả: Stefan Zweig
Đừng ngại ngùng
Hồi đó tôi học ở một trường trung học Vienne. Anh bạn giỏi nhất lớp là
một học sinh mười sáu tuổi, có thiên bẩm đặc biệt về mọi phương diện. Rất
siêng năng, có cao vọng, có giáo dục, đẹp trai, thông minh xuất chúng; hết
thảy chúng tôi đều công nhận tương lai của anh sẽ rực rỡ. Vì vậy chúng tôi
mượn tên nhà ngoại giao đại tài Metternich để đặt biệt hiệu cho anh. Có lẽ
người ta có thể trách anh một điều là anh ăn bận bảnh bao quá, lúc nào
cũng tề chỉnh; quần luôn có nếp mới ủi, cà vạt thắt rất có nghệ thuật.
Những ngày mưa, người tài xế của thân phụ anh lái một chiếc xe lộng lẫy
đưa đón anh. Nhưng mặc dầu sống xa hoa, anh vẫn rất giản dị nên chúng
tôi đều quý mến anh.
Một buổi sáng, mọi người ngạc nhiên thấy chỗ ngồi của «Metternich» bỏ
trống. Tới buổi trưa người ta mới cho hay lý do. Thân phụ anh là một nhà
lý tài có tiếng, ông vừa mới bị bắt đêm trước. Công việc làm ăn của ông là
một vụ lường gạt đại quy mô. Chỉ hôm trước hôm sau, mấy ngàn người
nghèo khó, cực khổ ký cóp trong bao lâu bỗng bị bóc lột hết ráo. Các báo lá
cải đăng những tít to tướng làm rùm beng vụ đó lên, in hình thủ phạm và
gia đình trong bài tường thuật.
Chúng tôi hiểu anh bạn đáng thương đó vì sao nghỉ học. Nhục nhã quá, anh
không dám nhìn mặt chúng tôi. Chỗ ngồi của «Metternich» bị bỏ trống hai
tuần lễ, trong hai tuần đó báo chí vẫn tiếp tục bêu xấu.
Tới tới tuần lễ thứ ba, một buổi sáng, cánh cửa mở ra và «Metternich» bước
vô. Anh cúi đầu xuống, đi lại chỗ ngồi, mở sách ra và gục đầu đọc liền.
Suốt hai giờ học anh không hề ngước mắt lên tới một lần.
Nghe tiếng kiểng, chúng tôi ào ào túa ra hành lang để nghỉ học mười phút.
«Metternich» ra trước chúng tôi, quay lưng lại và đứng trước cửa sổ, cô
độc, bề ngoài có vẻ chăm chú ngó kẻ qua người lại ở ngoài đường. Chúng
tôi biết anh làm bộ « dữ dằn », « nan du » như vậy chỉ để tránh cặp mắt
