Tâm hồn hẹp hòi và nhỏ nhen luôn chứa đựng cả sự khinh rẻ, thích
xoi mói bắt bẻ và bới lông tìm vết đối với người khác. Ngoài chuyện mặt
dày không hề biết đến liêm sỉ, tàn ác và cực đoan, họ còn là người thích
châm chọc cạnh khoé đối với bất cứ chuyện gì. Đặc điểm lớn nhất của
những người như thế đó là sự khiếm khuyết về nhân cách. “Nếu những
người thông minh không phạm sai lầm”, Gioóc-giơ Hơ-bớt nói, “thì đây
đúng là điều mà có thể làm cho những người ngu ngốc khó chịu như
ngồi trên một chiếc thảm có kim”. Mặc dù những người thông minh có
thể thông qua việc tránh sai lầm để nhận biết những kẻ ngu ngốc,
nhưng những người ngu ngốc ngược lại rất ít khi có thể thu hoạch được
gì từ những tấm gương tích cực của người thông minh.
Có một nhà văn người Đức đã từng nói rằng, chỉ dốc hết sức vào phát
hiện tì vết của một thời kỳ vĩ đại hay của một người vĩ đại, thì đây là một
trong những loại tính cách đáng buồn nhất. Khi chúng ta bình phẩm về
những loại người này thì cũng nên mang một chút khoan dung nhân từ
giống như Brúc-klin. Khi người khác nhắc đến khuyết điểm nghi ngờ
nhưng chưa được chứng thực của Man-bô-ráp, Brúc-klin đã nói rằng:
“Dù cho anh ta có sự thiếu sót này, tôi cũng có thể tha thứ cho anh ta.
Anh ta là một người vĩ đại.”
4. Không nên khuất phục trước loại người thô bạo, ngang
ngược
Có một loại người như thế này: Họ bậy bạ, lại ngang ngược. Họ luôn
coi mình như tổng giám đốc, đi đến đâu cũng có thể mặc sức thể hiện
quyền uy của mình. Họ phát biểu ý kiến không phải bởi vì muốn giúp
dỡ người khác mà chính là để điều khiển người khác.
Có người đã từng kể rằng: Khi Tôn-xtôi dạy học sinh mình làm thế
nào để có thể là người đi săn tốt, đầu tiên ông đã nói với họ cách để có
thể khống chế được con ngựa. Nếu như con ngựa đi lệch hướng mà
không chịu nhảy trở lại, bạn phải kéo mạnh dây cương ở hướng mà nó đi
lệch, rồi bắt nó quay một vòng trở lại theo đúng hướng đã định, vì thế
con ngựa đó luôn luôn không biết được rốt cuộc là nó đi lệch hay người
cưỡi ngựa kéo nó đi về hướng đó. Khi bạn thúc con ngựa đi theo đúng
phương hướng mà bạn muốn, thì bạn đã chính là chủ nhân thực sự của
nó. Chuyện này đối với những người chăn ngựa mà nói là một trong
những bài học chỉ đạo rất tốt, bởi vì người cưỡi ngựa không thể tránh trở
thành một người thô bạo. Nhưng bạn nhất định đừng để bản thân mình
biến thành con ngựa bị người ta dắt mũi đi như trong câu chuyện đó.
131
