này đã rơi vào tay quân Áo. Cùng lúc đó hải quân Áo - Italia đã có một trận
chiến quyết liệt ở khu vực gần biển Adriatic, quân Italia bị thất bại nặng nề,
ba chiến hạm bọc thép bị đánh chìm, các chiến hạm còn lại đã phải rút chạy.
Trong khi đó thì tổn thất của quân Áo là không đáng kể. Sau khi chiến
tranh Áo - Italia kết thúc, Garibaldi đã đi khắp nơi kêu gọi giải phóng
Roma. Tháng 10 năm 1866, Garibaldi dẫn quân đánh tan một cánh quân của
giáo hoàng và đã công chiếm được cứ điểm Montredo. Để ngăn chặn quân
Garibaldi tấn công Roma, Napoléon đệ tam của nước Pháp đã phái đội quân
viễn chinh đi theo đường biển đổ bộ lên Cititavecchia, ngày 26 tháng 10,
tiến vào chiếm đóng Roma.
Ngày 3 tháng 11, Garibaldi dẫn quân đến Montana thì bị quân Pháp và
quân giáo hoàng chặn đánh. Do quân Pháp được trang bị súng trường hiện
đại, hỏa lực dày đặc nên quân của Garibaldi đã bị thua to, cuộc tiến quân
vào Roma lần thứ hai lại bị thất bại. Tháng 7 năm 1870, chiến tranh Phổ -
Pháp đã nổ ra. Napoléon đệ tam buộc phải rút quân ở Roma về nước.
Ngày 2 tháng 9, quân Pháp trong trận đánh tại Sedan bị thảm bại,
Napoléon đệ tam đã bị bắt sống. Chính phủ vương quốc Italia không còn
phải lo lắng về sự can thiệp của nước Pháp nữa, bèn phái 6 vạn quân đặc
nhiệm hành quân ngày đêm không ngủ nhằm chiếm Roma trước Garibaldi.
Ngày 20 tháng 9, quân của chính phủ và quân của Garibaldi cùng nhau tiến
vào thành Roma. Giáo hoàng Pius IX đã hạ lệnh bỏ vũ khí lui về ở ẩn tại
Vatican. Đến đây đại nghiệp thống nhất nước Italia cuối cùng cũng đã hoàn
thành. Tháng 1 năm 1871, thủ đô của nước Italia đã chuyển từ Florence đến
Roma.
Trong cuộc chiến giành độc lập lần thứ ba này, Garibaldi đã chỉ huy tài
tình, nhiều lần đánh bại kẻ địch mạnh hơn, giành được những thắng lợi vẻ
vang, lập nên những chiến tích huy hoàng.
Ông rất giỏi trong việc phát huy ưu thế chính trị của quân đội cách mạng.
Sau khi tiến sâu vào trung khu địch, ông đã triển khai lối đánh du kích, tích
