Nhập khẩu những mặt hàng như xe ô tô, rượu ngoại, trang sức, thuốc lá, điện
thoại... tăng mạnh. Năm 2010, giá trị nhập khẩu những mặt hàng này lên tới
9 tỷ USD, so với con số nhập siêu hơn 12 tỷ USD thì lượng tiêu dùng hàng
hóa xa xỉ này là rất lớn.
Cần phải lưu ý là Việt Nam nhập khẩu nhiều máy móc và công nghệ từ
Trung Quốc để phát triển sản xuất trong nước song những công nghệ này
đang bị đánh giá là công nghệ loại 3, những công nghệ sản xuất lạc hậu,
năng suất chưa không cao và có tác động xấu đối với môi trường. Như vậy
công nghệ mà Việt Nam nhập khẩu liệu có phải công nghệ tốt cho phát triển
kinh tế?
Hệ số lan tỏa của một ngành phản ánh mức độ liên kêt kết của ngành đó với
các ngành khác trong một nền kinh tế và đo lường tác động tiềm tàng đối với
các ngành khi có thay đổi từ một ngành riêng lẻ. Về bản chất, có hai loại hệ
số lan tỏa là hệ số lan tỏa cùng chiều và hệ số lan tỏa ngược chiều
Bùi Trinh (2010), Measuring the effective rate of protection in Vietnam’s
economy with emphasis on the manufacturing industry: an input – output
approach, Depocen working paper series N0. 2010/12, Development and
Policies Research Center, available at http://depocenwp.org/upload
/pubs/BuiTrinh/ERP_Paper_DEPOCENWP.pdf
Do thuế các nguyên liệu đầu vào và tỷ trọng nguyên liệu đầu vào nhập khẩu
của ngành này cao.
Điều này có thể thấy rõ hơn ở chỉ số thể hiện mức độ lan tỏa của những
ngành này trong nền kinh tế đều lớn hơn mức trung bình toàn nền kinh tế.
Dựa trên số liệu từ
http://stat.wto.org/TariffProfile/WSDBtariffPFExport.aspx?
Language=E&Country=VN truy cập ngày 02/03/2011.
Tuy nhiên, theo một nghiên cứu gần đây của Peter Naray và cộng sự (2009)
[5] thì việc áp dụng thuế suất cao hơn trong khung cam kết được phép hoặc
áp dụng các biện pháp hạn chế nhập khẩu trên cơ sở điều kiện khó khăn về
cán cân thanh toán sẽ đi kèm với các ảnh hưởng tiêu cực lâu dài cho Việt
Nam. Tác động của các lựa chọn chính sách này bao gồm (i) ảnh hưởng tới
kết quả xuất khẩu vì xuất khẩu phụ thuộc khá chặt chẽ vào nhập khẩu; (ii)
làm tăng cán cân thương mại nếu hệ số co giãn của nhập khẩu nhỏ hơn 1;
(iii) ảnh hưởng đến lợi ích của người tiêu dùng vì chi phí tiêu dùng tăng lên;
(iv) làm môi trường kinh doanh ở Việt Nam bị giảm khả năng đoán định do
thay đổi chính sách, và có thể ảnh hưởng đến đầu tư trực tiếp nước ngoài; (v)
giảm niềm tin của các nhà đầu tư đặt vào Việt Nam nếu việc áp dụng các
biện pháp bảo hộ bị các nhà đầu tư coi là tín hiệu của khủng hoảng. Ngoài ra,
sử dụng phụ thu nhập khẩu cũng có tác dụng giống như phá giá đồng tiền
trong cắt giảm nhập khẩu, nhưng biện pháp này sẽ không đạt được lợi ích
cho hoạt động xuất khẩu.
238
