thấy rằng chất lượng thể chế là một kết quả của phát triển kinh tế hơn là
một nhân tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế. Vì vậy, các thể chế tồi tệ
không thể là lời giải thích cho sự thất bại tăng trưởng ở Châu Phi.
Người ta nói về các nền văn hóa “xấu” ở Châu Phi, nhưng hầu hết các nước
giàu ngày nay đã từng bị coi là có những nền văn hóa “xấu” tương tự, như
tôi đã đề cập ở chương “Người Nhật lười biếng và người Đức trộm cắp”
(Lazy Japanese and thieving Germans) trong cuốn sách Bad Samaritan
trước đây của tôi. Cho đến đầu thế kỷ XX, người Úc và người Mỹ đến Nhật
Bản và đều nói rằng người Nhật lười biếng. Cho đến giữa thế kỷ thứ XIX,
người Anh đến Đức và thường nói rằng người Đức quá ngốc, quá cá nhân,
quá giàu cảm xúc để có thể phát triển nền kinh tế của họ (khi đó nước Đức
chưa thống nhất) - trái ngược hoàn toàn với hình ảnh điển hình mà họ nói
về người Đức hiện nay và chính là những điều mà mọi người nói về người
Châu Phi hiện nay. Nền văn hóa Nhật Bản và Đức đã được chuyển đổi cùng
với sự phát triển kinh tế vì các yêu cầu của cầu của một xã hội công nghiệp
có tổ chức cao khiến con người cư xử có kỷ luật, khôn khéo và hợp tác hơn.
Xét về điểm này, văn hóa là kết quả hơn là nguyên nhân của sự phát triển
kinh tế. Sẽ là sai lầm nếu đổ lỗi cho văn hóa về sự kém phát triển của Châu
Phi (hoặc bất kỳ khu vực hoặc của bất kỳ quốc gia).
Như vậy, những thứ có vẻ như là những trở ngại cơ cấu không thể thay đổi
đối với sự phát triển kinh tế ở Châu Phi (và thực sự ở những nơi khác)
thường là những điều có thể, và đã được khắc phục bằng các công nghệ tốt
hơn, kỹ năng tổ chức cao hơn và các thể chế chính trị cải thiện. Thực tế
rằng hầu hết các nước giàu hiện nay đều đã từng trải qua (và vẫn đang phải
hứng chịu ở một khía cạnh nào đó) những trở ngại này là một bằng chứng
gián tiếp cho vấn đề này. Hơn nữa, mặc dù có những trở ngại này (thường là
ở các hình thức nghiêm trọng hơn), nhưng bản thân các Châu Phi đã không
gặp rắc rối về tăng trưởng trong những năm 1960 và 70. Lý do chính cho sự
thất bại tăng trưởng gần đây của Châu Phi nằm ở các chính sách - cụ thể là,
chính sách thương mại tự do và chính sách thị trường tự do đã được áp
dụng trên lục địa này thông Chương trình Điều chỉnh Cơ cấu (SAP). Thiên
