ANH EM NHÀ CARAMAZOV - Trang 1104

sư bám chặt lấy lão khi đến lượt ông hỏi. Cần nhấn mạnh rằng Grigori
Vaxilievich ra phòng xử án không một chút bối rối trước sự nghiêm trang
của phiên toà, trước sự có mặt của công chúng dông đảo nghe lão vẫn bình
tĩnh và trang nghiêm. Lão khai với vẻ tin chắc như thể nói chuyện tay đôi
với Marfa Ignatievna nhà mình, có điều kính cẩn hơn. Không thể làm lão
rối trí được. Thoạt tiên biện lý hỏi lão rất lâu về mọi chi tiết gia đình nhà
Karamazov. Bức tranh gia đình được phơi bày vô cùng rõ. Người ta nghe,
người ta nhìn thấy người làm chứng này chất phác và vô tư. Mặcdù hết sức
kính trọng vong linh ông chủ cũ của mình, lão vẫn tuyên bố rằng ông bất
công với Mitia và "giáo dục các con không đúng đắn. Hồi còn nhỏ, không
có tôi thì cậu ấy đã bị chấy rận ăn thịt rồi". - Lão nói thêm, khi kể về những
năm thơ ấu của Mitia - "Cha cũng không nên xâm phạm đến tài sản của con
trai được thừa kế của mẹ". Về câu hỏi của ông biện lý rằng lão có căn cứ gì
khẳng định rằng Fedor Pavlovich làm thiệt hại cho con khi thanh toán tài
sản, mọi người đều ngạc nhiên vì lão không đưa ra được số liệu chắc chắn
nào, nhưng vẫn cứ một mực nói rằng việc thanh toán với con là "không
đúng" và đích thị là ông chủ "nên trả thêm cho cậu ấy mấy ngàn nữa".
Nhân thể xin nói rằng câu hỏi ấy, - có thực Fedor Pavlovich còn thiếu Mitia
không? - Viên biện lý sau đó đặc biệt dai dẳng đặt ra với các nhân chứng
mà ông ta có thể đặt ra được, kẻ cả Aliosa và Ivan, nhưng không người làm
chứng nào trả lời đích xác được: mọi người đều khẳng định sự việc, nhưng
không người nào có thể đưa ra bằng chứng ít nhiều sáng sủa. Sau khi
Grigori miêu tả cảnh bên bàn, khi Dmitri Fedorovich xộc vào đánh bố, doạ
sẽ quay trở lại giết bố thì ấn tượng u ám lan khắp phòng, nhất là người đầy
tớ già kể một cách bình tĩnh, không một lời thừa, bằng thứ ngôn ngữ độc
đáo mà té ra cực kỳ hùng hồn. Về việc Mitia đánh vào mặt lão làm lão ngã
gục thì lão tuyên bố rằng lão không giận và tha thứ từ lâu. Về Xmerdiakov
đã qua đời thì lão vừa làm dấu thánh vừa nói rằng gã trai có khả năng,
nhưng đần độn và ốm đau, nhất là vô thần, mà hắn vô thần là do Fedor
Pavlovich và người con trưởng dạy cho. Về sự ngay thẳng của Xmerdiakov
thì lão xác nhận gần như sôi nổi và nói ngay rằng trước đây, bắt được tiền
của chủ đánh rơi, hắn không giấu đi mà đem trả, vì thế chủ "thưởng cho