nhục. Con người trên trái đất phải chịu đựng quá nhiều, quá nhiều tai hoạ!
Đừng nghĩ rằng tôi chỉ là một kẻ thô bỉ mặc áo sĩ quan, uống cognac và
trác táng. Chú ạ, tôi gần như chỉ nghĩ đến chuyện ấy, nghĩ về con người
chịu khuất nhục, nếu như tôi không nói dối. Thề có trời, bây giờ tôi không
nói dối và không tự tâng bốc mình. Tôi nghĩ đến kẻ khuất phục, vì kẻ đó
chính là tôi.
Bằng sức mạnh tâm hồn
Muốn vượt ra khỏi sự thấp hèn
Con người hãy kết mối liên minh đời đời
Với Mẹ đất cổ xưa(11)
Nhưng vấn đề là: tôi làm thế nào để kết nối liên minh đời đời với Mẹ Đất!
Tôi không hôn đất, không xé toang ngực đất: tôi làm sao có thể trở thành
người cày ruộng hay người chăn gia súc! Tôi dĩ nhiên mà không biết mình
rơi vào chỗ hôi thối và ô nhục hay đi tới ánh sáng và niềm vui. Tai hoạ là ở
đấy, bởi vì mọi cái trên đời đều bí ẩn! Khi tôi ngụp sâu trong vũng bùn truỵ
lạc ô nhục (mà với tôi thì chỉ có thế thôi) bao giờ tôi cũng đọc bài thơ về
Xere và về con người. Nó có làm tôi sửa đổi được không? Không bao giờ!
Bởi vì tôi là Karamazov. Chỉ vì khi tôi rơi xuống vực thì rơi thẳng tuột, đầu
lộn xuống dưới, chân ngược lên trời, thậm chí tôi lấy làm hài lòng vì mình
rơi chính ở tư thế như vậy và cho rằng đối với mình như thế là đẹp. Và
chính giữa lúc nhục nhã như vậy tôi bỗng hát bài tụng ca. Cho dù tôi đáng
bị nguyền rủa, cho dù tôi hèn hạ và đê tiện, nhưng hãy cho tôi hôn gấu bộ
áo mà Chúa Trời của tôi khoác trên người: cho dù tôi vẫn đi theo quỷ
nhưng tôi vẫn là con của Ngài, ôi Chúa Trời, tôi yêu Ngài, tôi cảm thấy
