Cha nói đùa, cảm động nhìn những người xúm xít xung quanh.
Sau này Aliosa nhớ lại một số điều Cha đã nói lúc ấy. Nhưng mặc dù Cha
nói rành rẽ, giọng nói khá rắn rỏi, nhưng lời lẽ khá rời rạc. Cha nói nhiều
điều, dường như muốn nói hết, nói hết một lần nữa trước phút chót tất cả
những gì chưa kịp nói, không phải chỉ để răn dạy, mà dường như vì khao
khát chia sẻ niềm vui sướng xuất thần với tất cả mọi người, thổ lộ tâm tình
một lần nữa trong đời…
Hãy thương yêu lẫn nhau, hỡi các Cha. - Trưởng lão khuyên dạy (như sau
này Aliosa nhớ lại). - Hãy yêu mến con dân của Chúa. Chúng ta không
thánh thiện hơn người thế tục dù rằng chúng ta ẩn mình tu hành trong
những bức tường này, trái lại mỗi người đến đây đều tự biết rằng mình đến
đây tức là mình tồi tệ hơn mọi người thế tục trên trái đất… Người tu hành
sống càng lâu ở nơi ẩn cư thì càng phải nhận thấy điều đó một cách nhậy
bén hơn. Bởi vì nếu trái lại thì chẳng việc gì ta phải đến đây. Chỉ khi nhận
rõ được rằng chẳng những ta tồi hơn mọi người thế tục, mà còn có lỗi với
mọi người về mọi tội lỗi của con người, cả những tội lỗi chung của nhân
loại cũng như riêng của từng người, dù khi đó mục đích thống nhất của
chúng ta mới đạt được, bởi vì, hỡi các giáo hữu thân thương, nên biết rằng
mỗi người chúng ta chắc chắn đều phải chịu lỗi về mọi sự và mọi người
trên trái đất, không phải chỉ về lỗi chung của nhân loại, mà mỗi người riêng
biệt phải chịu trách nhiệm về tất cả mọi người và về từng người trên trái đất
này. Ý thức đó là công quả của con đường tu hành và của mỗi người trên
trái đất, bởi vì người tu hành không phải loại người riêng biệt, họ chỉ là
