– Ngươi đần độn, đần kinh khủng! – Ivan nói một cách ngang ngạnh. –
Nói dối một cách thông minh hơn nữa đi, không thì ta sẽ không nghe đâu.
Ngươi muốn thắng ta bằng hiện thực, làm ta tin rằng ngươi hiện diện, nhưng
ta không muốn tin rằng ngươi hiện diện! Ta không tin đâu!
– Nhưng tôi không nói dối, tất cả là sự thật. Tiếc thay sự thật hầu như
bao giờ cũng không sắc sảo. Tôi thấy cậu cứ một mực chờ đợi ở tôi cái gì vĩ
đại, mà có khi là đẹp đẽ. Rất tiếc rằng tôi chỉ cho cái mà tôi có thể...
– Đừng triết lý, đồ con lừa!
– Triết lý quái gì, khi cả phần bên phải đã tê liệt, chỉ còn biết rên la. Tôi
đã đi khám bệnh khắp lượt: họ có khả năng chẩn bệnh rất giỏi, đếm đầu
ngón tay kể bệnh cho anh đầy đủ, nhưng chữa thì không biết. Có một gã sinh
viên đầy hứng khởi bảo tôi: nếu ông chết thì ông sẽ biết được đầy đủ ông
chết vì bệnh gì! Với lại họ còn có kiểu gửi đến các chuyên gia khác: chúng
tôi chỉ chẩn bệnh, hãy đến chuyên gia này, ông ấy sẽ chữa cho. Tôi xin nói
với cậu rằng đã biến mất hẳn cái ông bác sĩ chữa được mọi thứ bệnh, bây
giờ chỉ còn toàn chuyên gia và họ đăng quảng cáo trên báo. Anh đau mũi,
người ta gửi anh đến Paris: ở đấy có một chuyên gia châu Âu chữa mũi. Anh
đến Paris, ông ta khám mũi cho anh: tôi chỉ có thể chữa mũi phải cho anh,
mũi trái tôi không chữa, đấy không phải là chuyên môn của tôi, chữa tôi
xong thì đến Viên, ở đấy có một chuyên gia đặc biệt chữa nốt mũi trái cho
ông. Biết làm thế nào được? Tôi dùng thuốc dân gian, một bác sĩ Đức
khuyên tôi dùng mật và muối chà xát trong nhà tắm. Tôi nghe theo, chỉ cốt
để đi nhà tắm một lần nữa; bẩn khắp người, chẳng được cái tích sự gì. Tuyệt
vọng, tôi viết thư về Milan cho bá tước Mattei; ông gửi đến một cuốn sách
và ít thuốc giọt, Chúa phù hộ ông. Cậu tưởng tượng xem: nhờ cao mạch nha
của Hoff mà tôi khỏi bệnh! Tình cờ tôi mua, tôi uống một lọ rưỡi, có thể
khiêu vũ được, hết trong nháy mắt. Nhất định phải đăng bài “Cảm ơn” trên
báo, lòng biết ơn lên tiếng, vậy mà cậu tưởng tượng xem, sự thể khác hẳn:
không một tòa soạn nào nhận đăng! “Quá phản tiến bộ, – họ nói, – sẽ không
ai tin. Le diable n'existe point."
