Đàn gia súc đông đúc còn lại chen chúc trong một khóm rừng thưa. Bao
quanh tứ phía là rừng thông âm u dựng thành một bức tường những cây
thông hình tam giác cao vút như các ngọn núi. Các cành lá ở dưới gốc
thông xòe ra tứ bề rất rộng, thành thử trông các cây thông ấy như ngồi phệt
xuống đất trên mộ mông khổng lồ.
Ở Sibiri người ta nuôi một giống bò cái Thụy Sĩ từng được giải thưởng.
Hầu như con nào trong đàn bò kia cũng đều có cùng một màu lông đen xen
các điểm trắng nhất. Chẳng khác gì con người, đàn bò cũng kiệt sức vì
thiếu thốn, vì các chuyến đi dài ngày và vì cảnh chen chúc khổ sở. Bị ép
sườn con nọ sát vào con kia, lũ bò nổi khùng lên đến mức quên cả mình là
giống cái, chúng nhảy dựng như bò đực, phủ lên mông con khác, vất vả kéo
những chiếc vú nặng trĩu và mềm nhẽo.
Những con bò bị chúng phủ liều cong đuôi, vùng vằng thoát ra, đạp nát các
bụi cây và cành cây, chạy tuốt và sâu trong rừng, khiến các ông già chăn bò
vào đám trẻ con phụ việc vừa đuổi theo vừa kêu la inh ỏi.
Và hệt như thế, những đám mây tuyết màu đen trắng cũng bị vây hãm trong
cái vòng tròn hẹp mà những ngọn thông vạch trên bầu trời mùa đông phía
trên cánh rừng thưa cứ chen lấn nhau một cách hỗn độn, hung hăng nhảy
chồm lên và chồng chất đám nọ trên dám kia.
Một đám người tò mò đứng xem cách đó một quãng gây cản trở cho mụ
lang vườn. Mụ nhìn họ từ đầu xuống chân bằng ánh mắt dữ tợn. Nhưng nếu
thừa nhận rằng bọn họ làm cho mụ phải e dè, thì hoá ra mụ kém cỏi hay
sao. Lòng tự ái đã ngăn mụ lại theo cách của người nghệ sĩ biểu diễn, nghĩa
là mụ làm ra vẻ không thèm để ý đến bọn họ. Zhivago quan sát mụ từ phía
sau đám đông, không để mụ nhìn thấy chàng.
Đây là lần đầu tiên chàng quan sát Kubarikha một cách kỹ lưỡng. Mụ vẫn
đội chiếc mũ chào mào của Anh, và mặc chiếc áo capốt màu vỏ đậu của tụi
lính can thiệp, cổ áo bẻ ra rất cẩu thả. Vả lại, bằng những nét đam mê âm ỉ
và kiêu kỳ, một sự đam mê bộc lộ rõ ràng nơi đầu mày cuối mắt của người
đàn bà luống tuổi này, vẻ mặt mụ chứng tỏ rằng mụ bất kể cách ăn mặc của
mình.
Riêng sự thay đổi diện mại của vợ Palyk khiến Zhivago kinh ngạc. Chàng