BÃO TÁP CUNG ĐÌNH - Trang 129

điều phải quấy ra đâu mà chăn dắt trăm họ. Bởi thế nhà vua đã học một
cách ẩn nhẫn, có thể nói, đức vua đã nhún mình thờ các bậc quốc sĩ, trọng
dụng những người hiền đức, ngõ hầu đem lại sự an dân hưng quốc.
Sực nhớ đang tiếp chuyện quan thừa chỉ, và đang nói về bài thơ tức sự của
ông, Thái tôn hỏi:
- Hẳn là ông đã viết được nhiều rồi?
Quan thừa chỉ mỉm cười cung kính:
- Tâu hoàng thượng, thần vốn đầu óc quê kệch, chớ đâu có tâm hồn siêu
viễn như các bậc thi nhân. Nhưng trước cảnh đẹp của đất nước, trước nỗi
vui buồn, yêu ghét của đám lê dân và của chính hạ thần, không biết thổ lộ
cùng ai, đành phải cầm bút viết. Những cảnh, những tình như thế, thần ghi
lại được từ thuở mười lăm mười sáu tuổi cho tới nay đã ngoài sáu chục
tuổi, kể có vài ngàn bài.
Thái tôn chau mày, vẻ khiếp phục:
- Vậy chớ ông còn lưu giữ được cả chứ. Ông có thể cho ta coi được chăng?
- Dạ, tâu hoàng thượng. Phần mỗi khi đọc lại, có những bài không còn thấy
thích nữa, thần đốt đi. Phần do những năm biến loạn, vật đổi sao dời, chẳng
biết ra sao, lại mang hoạ vào thân, thần đã đốt gần hết. Dạ muôn tâu, thơ là
để nói lên trước hết cái tâm chất của mình rung động trước vẻ đẹp thiên
nhiên, và cảnh ngộ của con người. Sau nữa là nói lên cái chí của mình. Thứ
đến là nói tới những cái mình thật yêu hoặc thật ghét
- Tiếc quá! Tiếc quá! Tại sao ông không viết khác đi một chút, hoặc thác lời
vào cái này cái nọ để có thể lưu giữ được cho đời sau ?
Quan thừa chỉ cười thầm: đức vua của ta còn thơ ngây quá, trắng trong quá.
Chưa hiểu được cuộc đời cùng thế sự. Ước gì mãi mãi ông ta giữ được sự
thanh khiết của tâm hồn, để đem vào việc trị nước an dân. Chợt nhớ nhà
vua vừa bảo “viết khác đi một chút” quan thừa chỉ tiếp :
- Tâu bệ hạ, không thể được. Viết khác đi một chút, nó không phải là mình.
Và vì thế nó cũng không còn là thơ nữa. Người có nhân cách không bao giờ
tự dối mình, cũng như thà chết chớ không bao giờ dối người. Vả lại, nếu có
viết khác đi môt chút thì, tâu bệ hạ, nó có đáng gì để được lưu giữ. Còn như
ý bệ hạ là “thác lời vào cái này cái nọ” để nói lên cái vi ý của mình, thì