Năm 1945, trong khi đang chiến đấu với cấp bậc đại uý, ông đột ngột
bị cơ quan phản gián Nga bắt giữ, đánh đập về tội viết lời phỉ báng Stalin
trong 1 lá thư gởi bạn. Ông bị kết án 8 năm tù và bị đưa đi làm lao công tại
các công trường xây cất ở Mạc Tư Khoa.
Sau đó, vì có bằng chuyên môn về toán và vật lý, ông được đưa về
Maverino, một trại giam gần Mạc Tư Khoa chuyên nhốt tù trí thức. Vài
năm sau, ông lại bị đưa đến 1 trại tập trung ở Tây Bá Lợi Á làm nghề thợ
nề.
Mãn hạn tù, ông ra khỏi trại lao công nhưng vẫn bị lưu đầy ở Tây Bá
Lợi Á, và đây chính là thời gian ông viết lại những điều tai nghe mắt thấy
trong những năm sống dưới chế độ lao tù của C.S. Nga.
Đến năm 1957, một năm sau khi Kruschev hạ bệ Stalin, Solzhenitsyn
mới được phục hồi quyền công dân, và ông trở về nghề giáo sư toán, sống
khắc khổ tại một tỉnh nhỏ cách Mạc Tư Khoa 250 cây số về phía Đông
Nam. Thời gian này ông tiếp tục viết, và đến cuối năm 1961, ông gởi cuốn
truyện đầu tiên đến nguyệt san văn chương Thế Giới Mới xin đăng (đó là
cuốn Một ngày trong đời Ivan Denisovich).
Đích thân Kruschev đã cho phép đăng truyện này trong số ra tháng
Giêng 1962, và chỉ trong vòng vài ngày đầu, 95.000 số báo đã bán hết;
cuốn truyện được in thành 100.000 ấn bản tiếp đó cũng bán sạch. Toàn thể
nước Nga rúng động vì sự xuất hiện của một nhà văn lớn, nhà văn mà các
văn sĩ tên tuổi tại Nga đã không ngần ngại tặng cái danh hiệu "nhà văn lớn
nhất còn sống của Nga Sô".
Nhưng đến năm 1965, khi phong trào phục hồi Stalin bành trướng,
Solzhenitsyn đã bắt đầu bị "hất hủi" ra mặt. Các tác phẩm sau đó của ông
như Khu ung thư và Tầng đầu địa ngục đều bị cấm xuất bản ở Nga, và chỉ
được lén lút chuyển ra ngoại quốc để ấn hành. Càng ngày ông càng bị nhà
