"Vẫn chưa xong. Tôi làm cách nào được bây giờ? Ông xem, tìm cách
lên được một toa tầu chở hàng hoá có dễ gì, nào là leo thang, đến lính cũng
còn không chịu nổi, lại thêm lính canh xua đuổi, đẩy chúng tôi xuống
không cho lên. Cho đến lên các toa chở súc vật họ cũng không cho lên. Có
người thì bảo là không có chỗ. Có lần tôi còn thấy một chuyến tầu chở hành
khách, lần ấy tôi được thấy hai người lái tầu đứng trên các bực toa tầu thấy
bất cứ ai muốn lên tầu là đẩy trở xuống. Còn tầu chở hàng hoá, thì không
làm sao hỏi được tầu chạy đường nào, suốt thời gian chuyến tầu đứng đợi ở
đấy không có đầu tầu nên tôi không làm sao hỏi được xem chuyến tầu ấy
chạy đi đâu; đến khi đoàn tầu có đầu tầu rồi thì tôi lại không làm sao hỏi
kịp được nữa. Bây giờ thật không làm sao hỏi kịp được nữa. Bây giờ thật
không hiểu tại sao người ta không dùng cái lối ngày xưa để cho hành khách
biết rõ ràng chuyến tầu chạy đường nào có phải tốt không, chẳng hạn như
chỉ đường MOSCOW-MINERALNYEVODY này. Còn hỏi thì không thể
nào được rồi, hỏi thì bị mọi người nghi ngờ là gián điệp, nhất là khi lại ăn
mặc lôi thôi như tôi thế này. Nói chung thì ngày nay hỏi han điều gì cũng
nguy hiểm cả.
"Trong thời chiến tranh, thì chắc chắn đúng thế".
"Ngay cả trước thời chiến tranh cũng nguy hiểm như vậy đấy!"
"Thật tôi chẳng bao giờ được biết như vậy, tôi nói thật đấy".
Iveritinov nheo nheo mắt:
"Thật chứ, nhất là sau hồi 1937".
Zotov ngạc nhiên:
"Năm 1937 thì có gì lạ? Có gì xảy ra năm ấy? Có phải ông định nói
đến trận chiến tranh Tây Ban Nha không?"
"Không, không phải…"
