có thói quen, các gia nhân hoặc cả chủ nhân, đang ngồi và ngắm nhìn, khiến
thềm nhà được viền một đường sẫm màu uốn lượn bất thường giống như
đường viền bằng rong tảo và vỏ sò ốc mà một đợt triều cường sau khi rút đi
còn để lại dải nhiễu cùng hình thêu bên bờ biển.
Trừ những ngày như thế, còn bình thường thì ngược lại, tôi có thể đọc
sách yên ổn. Nhưng một lần Swann đến chơi làm gián đoạn việc đọc và lời
ông bình luận về cuốn sách tôi đang xem, của một tác giả hoàn toàn mới với
tôi, Bergotte
, đưa đến hậu quả là, một thời gian dài, không phải trên một
bức tường được điểm tô những chùm hoa tím, mà trên một nền khác hẳn,
trước cửa chính một giáo đường kiểu gô tích, nổi bật lên từ nay hình ảnh
một trong những người phụ nữ tôi mơ tưởng.
Lần đầu tiên tôi nghe nói đến Bergotte là từ một trong những bạn học
lớn tuổi hơn mà tối rất ngưỡng mộ, Bloch. Nghe tôi bộc lộ niềm ngưỡng mộ
đối với Đêm tháng Mười
, anh đã phá lên cười oang oang như kèn đồng và
bảo tôi: “Hãy đề phòng niềm từ ái khá thấp kém của cậu đối với cái ông
Musset. Đó là một trong những gã ác hại nhất và một tên súc sinh khá nham
hiểm. Mặt khác, mình phải thú nhận rằng hắn và cả cái người tên là Racine,
mỗi kẻ trong đời đều đã làm được một câu thơ có nhịp điệu khá hay, và có
được điều, mà theo mình đạt tới giá trị tối cao, là tuyệt nhiên không có nghĩa
gì hết
. Đó là: ‘Oloossone trắng muốt với Camyre trắng muốt’
và ‘Người
con gái của Minos và Pasiphaé’. Những câu thơ này được một bài viết lưu ý
cho mình để biện hộ giúp hai kẻ bất lương kia, bài của ông thầy rất thân
thương với mình, cha Leconte, người làm đẹp lòng các vị Thần Bất tử. Nhân
tiện đây là một cuốn sách mà lúc này mình chưa có thì giờ xem, hình như
được ông lão phi thường ấy khuyên nên đọc. Người ta bảo mình rằng ông
coi tác giả, ngài Bergotte, là một gã thuộc loại tinh tế nhất; và mặc dù đôi
khi ông tỏ ra khoan hậu một cách khá khó giải thích, song với mình lời ông
là sấm ngôn. Vậy cậu hãy đọc những bài tản văn trữ tình này, và nếu như
nhà ghép vần kỳ vĩ đã viết Bhagavat và Con chó săn của Magnus nói đúng,
thì tiên sinh thân mến, thề có Apollon, cậu sẽ được thưởng thức lạc thú ngọt
ngào tiên tửu của thiên giới Olympe
.” Bloch đã yêu cầu tôi gọi anh là “tiên
