khó lòng khiến những bản chất này từ bỏ những gì chúng có nghĩa vụ với ta,
mẫu mực của những bản chất ấy là bà cô tôi, từ nhiều năm nay bất hòa với
một cháu gái, bà không bao giờ nói chuyện với cháu, song không vì thế mà
sửa đổi bản di chúc trong đó bà để lại cho cháu toàn bộ tài sản, vì đó là
người họ hàng gần nhất của bà và việc này “phải như vậy”.
Nhưng tôi yêu mến Bloch, cha mẹ tôi muốn làm vui lòng tôi, những
vấn đề nan giải tôi tự đặt cho mình về cái đẹp không có ý nghĩa ở nàng con
gái của Minos và Pasiphaé khiến tôi mệt mỏi và đau ốm nhiều hơn là những
cuộc đàm thoại mới mẻ cùng anh, mặc dù mẹ tôi cho những cuộc đàm thoại
ấy là độc hại. Và lẽ ra mọi người vẫn còn đón tiếp anh ở Combray, nếu như,
sau bữa ăn tối ấy, vì anh vừa cho tôi biết – cái tin tức sau này sẽ ảnh hưởng
rất nhiều đến đời tôi, và khiến nó hạnh phúc hơn, rồi khổ sở hơn – là tất cả
phụ nữ đều chỉ nghĩ đến yêu đương và không có người phụ nữ nào mà ta
không thắng được sự kháng cự, anh không cam đoan với tôi rằng đã nghe
nói một cách chắc chắn nhất là bà cô tôi từng có một tuổi xuân sóng gió và
từng công khai được tình nhân bao. Tôi không ngăn nổi mình nhắc lại những
điều này với cha mẹ tôi, anh bị mời ra khỏi cửa khi trở lại nhà chúng tôi, và
sau đó khi tôi sáp đến anh ngoài đường, anh cực kỳ lãnh đạm với tôi.
Nhưng về Bergotte anh đã nói đúng.
Những ngày đầu, giống như một điệu nhạc mà ta sẽ say mê, nhưng hiện
ta còn chưa cảm nhận rõ, những gì tôi sẽ xiết bao yêu thích trong bút pháp
của ông không hiển hiện ra với tôi. Tôi không rời được cuốn tiểu thuyết của
ông mà tôi đang đọc, nhưng tôi tưởng mình chỉ thích thú vì chủ đề, giống
như trong những khoảnh khắc đầu tiên của tình yêu khi ngày nào ta cũng đi
gặp một người phụ nữ ở một cuộc họp mặt nào đó, một buổi vui chơi nào
đó, vì những điều thú vị mà ta tưởng là hấp dẫn ta. Rồi tôi nhận thấy những
từ ngữ hiếm gặp, hầu như cổ lỗ mà ông ưa dùng ở một vài thời điểm khi một
đợt sóng hòa điệu ẩn giấu, một tự khúc nội tâm, nâng bút pháp ông lên; và
cũng chính ở những thời điểm đó, ông bắt đầu nói đến “giấc mộng hão của
đời”, đến “dòng thác vô tận những vẻ ngoài mỹ miều”, đến “nỗi đau tuyệt
diệu và vô bổ để hiểu và để yêu”, đến “những hình tượng cảm động tôn lên
