ra bộ ngoại giao của mình. Bên cạnh đó, các nước cộng hòa Liên bang Nga,
Ucraina, Belorus đã có đại diện của mình tại Liên Hợp Quốc. Sức mạnh hỗ
trợ cho sự tan rã của Liên Xô (cấp 1) thành 15 nước cộng hòa liên bang độc
lập (cấp 2) là khuynh hướng ly khai trong nội bộ các nước cộng hòa tự trị
(cấp 3) và khuynh hướng hình thành lãnh thổ khác trong từng nước cộng
hòa. Để làm được điều này, người ta đã thực hiện nhiều biện pháp khác
nhau, trong đó có cả những biện pháp “hợp pháp”: vào tháng 4 năm 1990,
Xô Viết tối cao Liên Xô đã thông qua quyết định về tăng cường định chế
thành tố tự trị lên mức cộng hòa.
Chúng ta còn nhận thấy rằng đối với Liên Xô còn có thể có theo những
cách duy nhất khác như: bị các nước nuốt dần (tấm gương lịch sử đã từng
diễn ra vào cuối thế kỷ XVIII); phương án quân sự – trong trường hợp nếu
giới cao cấp quân sự có một vai trò rõ rệt hơn (như ở Trung Quốc vào đầu
thế kỷ XX); phương án thuần túy sắc tộc với những thành tố phân chia theo
các tín ngưỡng tôn giáo (như ấn Độ và Pakistan), khi đó sự phân chia sẽ
diễn ra theo đường biên giới: vùng Ban Tích (gồm Latvia, Litva, Estoni),
Đại Nga (gồm Nga, Ucraina, Belorus), ngoại Kavkaz (gồm Azerbaidzan,
Armeni, Gruzia) và “Đại Tirana” (Kazakstan, Kirgizi, Tadzikistan,
Turkmeni, Uzbekistan). Azerbaidzan hồi giáo có thể thuộc số này. Trong
trường hợp này, vấn đề đối với Moldavi còn để mở. Liệu các bộ tham mưu
của cải tổ bên kia đại dương có từng xem xét tới những phương án như thế
không?.
Trung tâm điều khiển – thông tin đã bị đánh chiếm hoàn toàn. Các
chuyên gia điều khiển dễ dàng nhất trí với sự thật này: trung tâm đã ngừng
phản ứng đối với các đòi hỏi từ bên dưới hoặc toàn đưa ra những thông tin
không phù hợp với tình hình thực tế.
Những khuynh hướng ly tâm đã xảy ra, những khuynh hướng hướng tâm
bị suy thoái. Lần đầu tiên những khuynh hướng ly tâm được biểu hiện ra ở
cấp độ các nước cộng hòa liên bang (Kazakstan, tháng 12 năm 1986).
Trong những năm 1988-1991, trong các nước cộng hòa liên bang đã diễn
ra những quá trình hình thành của những tầng lớp thượng lưu mới về mặt
