hướng – đã diễn ra điều mà phương Tây gọi là “sự rời bỏ chủ nghĩa cộng
sản”. Còn về khía cạnh chức năng (hoạt động): bộ máy quốc gia mới hậu
Xô Viết đã chấm dứt thực thi một số chức năng: trước hết, đó là chức năng
an ninh, phát triển bền vững và tái sản xuất.
Như trong một phương ngôn nổi tiếng, “những gì được xây hàng thế kỷ
– bị phá tán trong một giây, những gì được xây suốt nhiều năm – bị phá tán
trong một giờ”. Thời điểm cơ bản của cuộc thử nghiệm “cải tổ” được cố
định vào tính không thể đảo ngược của quá trình phá hoại. Nói một cách
khách quan, cho đến hôm nay không phải chúng ta, không phải kẻ thù có
khả năng tính toán ra được thời điểm bước ngoặt đó, để đúng thời điểm đó
có thể chỉ ra, cũng như có thể chứng minh một cách thuyết phục rằng “quá
trình đã đi” quá xa tới mức không còn đường nào khác cho sự thất bại của
Liên Xô. Ở Mỹ, người ta cũng rất lúng túng về vấn đề này và đã cố giải
thích nó trong những cuộc hội thảo (xemina) bí mật, trong các cuộc họp của
giới lãnh đạo chính trị, hoặc công khai trong giới báo chí. Như: ngày 12
tháng 5 năm 1989, thành viên của cái gọi là Chính phủ thế giới – bao gồm
trong nó 3 tổ chức tam điểm có ảnh hưởng nhất – một người trong ban lãnh
đạo Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ là Đô đốc Scowcroft đã trả lời phỏng
vấn:
“Còn quá sớm để vui mừng: Liên Xô, liệu các bạn có biết không, vẫn
còn là một cường quốc quân sự như trước đây. Chúng ta còn nhiều vấn đề
lớn với họ, hơn nữa, trong giai đoạn này, những cải cách vẫn chưa đạt tới
mức độ không thể đảo ngược được”.
Nếu sử dụng quan điểm cá nhân, thì chúng ta chỉ còn cách đưa ra một giả
thiết cơ bản rằng điều này có thể được xem như sự chuyển chính quyền từ
M. X. Gorbachov ở mức quy mô toàn Liên Xô sang cho Tổng thống Cộng
hoà Liên bang Nga B. N. Enxil ở Nga, cho Tổng thống Ucraina L. M.
Kravchuk ở Ucraina, và v.v… (“Vào dịp hè năm 1990, Bush và Baker đã
quyết định tìm hiểu nghiêm túc về những thủ lĩnh Xô Viết có tiềm năng
nhất định khác thông qua Gorbachov”). Nếu điều này là chính xác, thì có
thể nói rằng đó là sự sụt giảm uy tín lớn nhất của chính M. X. Gorbachov:
