Phòng vệ dân sự có thể là biện pháp tin cậy để chống đối quân xâm lược
và biện pháp là cần thiết từ phía “thái độ xã hội” như vẫn thường xảy ra ở
phần lớn các nước dân chủ. Nhưng liệu nó có hiệu quả thực sự đối với
những kẻ xâm lược tàn ác? Rất có thể nó chỉ hiệu quả trong chống lại
những vụ trấn áp dưới chế độ độc tài của Hít le và Xtalin?
Sự chống đối phi bạo lực đối với quân đội chiếm đóng phát xít đã từng
có hiệu quả ở Hà Lan, Đan Mạch và Na Uy trong thế giới chiến tranh thế
giới II. Ví dụ, chế độ phát xít của Widkun Quisling[35] có ý định đưa học
thuyết phát xít vào sách giáo khoa phổ thông. Các giáo viên đã công khai từ
chối việc đó: nhiều người đã bị bắt giam và bị đưa vào trại tập trung.
Nhưng họ vẫn tiếp tục phản đối, và cuối cùng Chính phủ Quisling, do
không muốn nhân dân Na Uy mang lòng hận thù đối với chế độ, phải trả tự
do cho những người đã bị bắt. Các trường học không bao giờ phải tuyên
truyền chủ nghĩa phát xít.
Thậm chí ngay tại nước Đức phát xít, sự chống đối phi bạo lực đã từng
có hiệu quả trong một số trường hợp. Vào năm 1943, tại Berlin, hàng nghìn
người vợ của những người Do Thái bị bắt giam (cả những phụ nữ không có
nguồn gốc Do Thái) đã biểu tình trước các nhà tù. Cuối cùng, những người
bị bắt đã được thả tự do.
Ngay cả chính quyền độc tài nhất cũng cần tới sự ủng hộ thụ động hoặc
không chống đối của đại bộ phận dân chúng. Chưa có một chính phủ nào
trong lịch sử đủ mạnh tới mức có thể tồn tại mà thiếu sự đồng lòng (cho dù
là câm lặng) của chính dân chúng.
Nếu chính phủ duy trì một đường lối không hợp lòng dân và có ý định
đàn áp bằng bạo lực đối với phe đối lập, thì sự trấn áp đó sẽ dẫn đến việc
ngày càng có nhiều người chống đối lại chính phủ.
Phòng vệ dân sự thực sự có thể là biện pháp có hiệu quả chống lại sự
trấn áp quyết liệt. Tuy nhiên, khi gặp sự trấn áp tàn bạo cần đặc biệt thận
trọng lựa chọn những biện pháp và sách lược chống đối. Trong những
trường hợp như thế, “những lỗi” không thể nhận biết trong thực hiện công
vụ và “giải thích không đúng” các mệnh lệnh tỏ ra lợi hại hơn cả. Khi sự
