Bản chất của việc mua cổ phiếu là chúng ta mua một phần công ty để trở
thành người đồng sở hữu công ty đó. Vậy mà nhiều người xem việc mua cổ
phiếu như mua vé số, họ mua và bán dựa vào “linh cảm” hay đoán xem giá
sẽ lên hay xuống trong thời gian ngắn. Bởi vì giá cổ phiếu tăng giảm ngẫu
nhiên và thất thường, phụ thuộc vào những sự kiện đang diễn ra trên thế
giới, nên người ta không thể liên tục thắng chỉ bằng cách đoán mò! Đây là lý
do giải thích tại sao, về lâu dài, nhà đầu tư không có kiến thức chỉ toàn mất
tiền vào chứng khoán.
Hãy hình dung ra tình huống này. Giả sử có một nhóm người không hề
có kỹ năng đua xe lại được giao nhiệm vụ lái xe đua thể thức 1 với tốc độ
230km/h vòng quanh sân đua. Bạn nghĩ xem sau vài vòng đua như vậy, có
bao nhiêu người bị tai nạn? Hầu hết, và đó chính là những gì đang diễn ra
trên thị trường chứng khoán ngày nay, nơi đa số nhà đầu tư là những người
bình thường, tham gia vào thị trường với mong muốn làm giàu mà không hề
có kiến thức tài chính hay kinh doanh. Ở một khía cạnh nào đó, những người
này xem thị trường chứng khoán như canh bạc.
Tại sao những người chưa qua đào tạo tài chính và kinh doanh lại dễ
dàng đưa ra quyết định mua cổ phiếu này bán cổ phiếu kia? Câu trả lời là họ
bị chi phối bởi nỗi sợ hãi, lòng tham và sự mù quáng. Những yếu tố tâm lý
này hợp lại với nhau thúc đẩy họ mua cổ phiếu khi giá quá cao và bán khi
giá quá thấp, dẫn đến lỗ đậm.
Trước khi tiếp tục, ta cần tìm hiểu xem giá cổ phiếu như thế nào thì được
xem là cao hay thấp. Ví dụ, một cổ phiếu giá 52 đô và một cổ phiếu giá 0,9
đô, cái nào đắt hơn? Cho phép tôi hỏi bạn: có hai căn nhà, một căn giá 5 tỉ,
một căn giá 10 tỉ, căn nào đắt hơn? Tất nhiên không thể nói ngay được. Đắt
hay rẻ còn tùy vào kích thước, vị trí và kết cấu căn nhà. Nếu là căn chung cư
2 phòng, bán giá 5 tỉ, vậy là quá đắt, nếu mua chắc chắn sẽ lỗ. Nếu căn nhà
có giá 10 tỷ lại là biệt thự rộng 1000 m2, ở khu trung tâm, giá trị thực là 50 tỉ
mà bán có 10 tỉ lại quá rẻ! Mua chắc chắn sẽ có lời vì giá trị thực cao hơn rất
nhiều so với giá nó được bán ra.
