Tại sao lăng Trung Sơn không có văn bia?
Theo phong tục Trung Quốc, khi có người chết đi, người sống thường soạn một bài văn đN khắc vào
bia và dựng trên mộ. Bài văn đó kể về cuộc đời của người đã khuất để tỏ ý ca ngợi và thương tiếc hay
an ủi.
Tuy nhiên ở nơi mai táng Tôn Trung Sơn tiên sinh vĩ nhân của cả một thời đại, mà lại không có văn
bia là điều quả thật làm người ta hết sức khó hiểu.
Lăng Trung Sơn trang trọng hùng vĩ nằm dưới chân núi Tử Kim, một nơi phong cảnh đẹp tại Nam
Kinh. Sau khi lăng hoàn thành, ban lễ an tang Tôn Trung Sơn tiên sinh cũng dự định lập bia. Song Tôn
Trung Sơn tiên sinh là quốc trưởng của Dân. quốc Trung Hoa, một nhân vật lớn của quốc gia, vì thế
không phải bất cứ ai cũng có thể viết bài văn bia này cho tiên sinh được. Ban lễ tang suy đi tính lại
mãi, cuối cùng quyết định mời Trương Thái Viêm soạn.
Trương Thái Viêm đích thật là nhân vật lí tưởng để làm việc này. Ông không những đã từng có quan hệ
hết sức mật thiết với Tôn Trung Sơn tiên sinh, mà còn là người có trình độ học vấn rất cao. Sau khi
nhận được lời mời, Trương Thái Viêm, với cả một tình cảm kính trọng và ngưỡng mộ nhà cách mạng
vĩ đại, đã viết xong bản Tế Tôn công văn (Văn tế Tôn tiên sinh), văn bút cô đọng, tinh tế, giản dị nhã
nhặn.
Tuy nhiên khi Tế Tôn công văn tới tay Tưởng Giới Thạch thì không được chấp thuận, vì họ Tưởng
vốn có mối căm giận thấu xương đối với Trương Thái Viêm. Trương Thái Viêm đã từng phê phán
Tưởng Giới Thạch là "thiên tính hiểm độc, trở mặt rất nhanh", cách mệnh của Tưởng Giới Thạch
không phải là cách mệnh chân chính, mà chỉ là cắt cái mạng của nhân dân Trung Hoa.
Đây là điều mà ban lễ tang Tôn Trung Sơn tiên sinh hoàn toà không lường trước. Thế là bản Tế Tôn
công văn không được sử dụng, mà về sau cũng không còn ai được mời soạn nữa. Điều này từ bấy đến
nay đã làm cho mọi người đến lăng Trung Sơn chiêm ngưỡng đều cảm thấy hết sức thọng.
THÁI TÀI BẢO
