Ơclit đã dùng phương pháp gì để đo chiều cao của kim tự tháp?
Kim tự tháp Ai Cập đứng cao vút rất hùng vĩ và được gọi là một kì quan của thế giới. Nhưng cuối
cùng thì kim tự tháp có chiều cao bao nhiêu?
Hơn hai ngàn năm trước, đo chiều cao của kim tự tháp một cách chuẩn xác không phải là một chuyện
dễ dàng. Tuy nhiên vấn đề này không làm cho nhà hình học trứ danh thời bấy giờ là Ơclit chùn bước.
Ông chọn một ngày nắng để tới đứng bên Kim tự tháp cho đến khi cái bóng của mình dài đúng bằng
nửa chiều cao của mình, rồi gọi người đi đo cái bóng của kim tự tháp mà ánh nắng in xuống dưới đất.
Sau đó ông tuyên bố chiều cao của kim tự tháp là 146,54m.
Ơclit đã dùng tỉ lệ giữa chiều cao của con người và chiều dài của bóng người để suy ra tỉ lệ giữa
chiều cao của kim tự tháp và chiều dài của cái bóng kim tự tháp. Sau đó ông dựa vào chiều dài của
cái bóng mà kim tự tháp in xuống đất, để tính ra chiều cao của kim tự tháp. Phương pháp tư duy này về
triết học được gọi là: suy lí quan hệ.
Trong đời sống thường ngày của chúng ta có đủ mọi kiểu quan hệ, có những quan hệ có tính chất "dẫn
tới", có thể suy lí, chẳng hạn "lớn hơn", "nhỏ hơn", " bằng" trong số học. Thí dụ: 10>5; 5>3. Vậy thì
10> 3. Quan hệ lớn hơn này là một quan hệ có tính chất dẫn tới.
Tương tự như vậy, chiều cao của kim tự tháp và chiều dài của cái bóng kim tự tháp, chiều cao của con
người và chiều dài của cái bóng con người, vì cùng trong một điều kiện ánh nắng như nhau, cho nên
cũng có tính chất "dẫn tới". Do đó ở Ơclit đã tính ra được chiều cao chuẩn xác của kim tự tháp.
Tuy nhiên có một số quan hệ lại không có tính chất dẫn tới, vì thế không thể dựa vào mà suy lí. Chẳng
hạn như bạn của bạn không nhất định là bạn, đồng học của đồng học cũng không thể nói là đồng học.
Có một câu chuyện có thể làm rõ vấn đề này: có bác thợ săn đem một con gà cho một bác nông dân,
bác nông dân bèn giết con gà để thết bác thợ săn. Hôm sau có một anh chàng tự xưng là bạn của bác
thợ săn đến nhà bác nông dân, bác nông dân lấy canh gà cho anh ta ăn. Đến hôm thứ ba lại có một anh
chàng nữa tự xưng là bạn của bạn bác thợ săn, bác nông dân bèn đem nước bùn thết anh ta. Vì sao
vậy? Vì rằng bạn của bạn đã không còn là bạn của bác nông dân kia nữa rồi.
CẢNH HOA
