Tại sao bốn nền văn minh lớn thời cổ đều xuất hiện gần lưu vực
những con sông lớn?
Trung Quốc, Ai Cập, Ấn Độ và Babilon là bốn nước có nền văn minh lớn nhất thời cổ. Sông Hoàng
Hà của Trung Quốc, sông Nin của Ai Cập, sông Hằng ở Ấn Độ và cả hai con sông Tigrơ và Ơphrat có
thể được gọi là những cái nôi của nền văn minh nhân loại.
Chúng ta biết rằng trong thời Cổ đại xa xưa, con người không hoàn toàn là chúa tể của thiên nhiên.
Các con sông thì phải chịu quy luật của nước thủy triều và của các thời kì nước lũ có khi chảy rất hiền
hoà, nhưng có khi lại tràn dâng gây tai họa. Mấy ngàn năm nay, qua bao mùa lụt lội, đôi bờ sông đã
tích thành những vùng bình nguyên rộng lớn, chất đất phì nhiêu, phong cảnh sông nước rất đẹp, lại
thêm ánh nắng mặt trời đầy đủ, cho nên các nơi này đã có một cảnh tượng tươi vui phồn vinh.
Nhân dân các nơi ấy trồng trọt hay chăn nuôi gia súc. Nhờ lương thực dồi dào cho nên dần dần dân cư
về quần tụ đông đúc, hình thành nên những công xã nông thôn, những thành phố và những quốc gia.
Ngoài ra còn phát triển thương mại, tôn giáo và khoa học, nghệ thuật. Người Cổ đại có cuộc sống ổn
định và hoạt động cạnh tác, ăn uống giàu chất dinh dưỡng, ngày càng tiến hoá và kiến lập được những
xã hội văn
Ta hãy lấy Ai Cập làm thí dụ: mấy ngàn năm trước đây, người Ai Cập đã sống dựa vào con sông mẹ là
sông Nin để sinh sôi nẩy nở, an cư lạc nghiệp. Tuy nhiên sông Nin thường gây lụt đem lại cho họ
những tai nạn ghê gớm. Thời bấy giờ những con người có trí tuệ đã quan sát, nhận thấy được quy luật
nước sông dâng lên và rút xuống. Người ta phát hiện thấy rằng mỗi lần nước sông dâng lên, chòm sao
Thiên Lang cũng lên cao và hai lần nước sông dâng lên cách nhau 365 ngày. Nhờ đó họ đã định ra
được phương pháp làm lịch đầu tiên của nhân loại. Một điều quan trọng hơn nữa là con người dựa
vào đó có thể sắp xếp mùa gieo trồng, tránh lũ lụt, và biết tưới tiêu để lương thực nhiều hơn, tốt hơn.
Thật không có gì so sánh nổi với đầu óc thông minh tài trí của người Ai Cập thời cổ. Cho tới nay việc
xây dựng kim tự tháp vẫn còn là một câu đố. Do đó chúng ta thấy rằng các nền văn minh lớn nhất của
nhân loại đều đã được những con sông khai sinh và nuôi dưỡng.
NGÔ NHÃ TIÊN
