hẹp, địa hình phải chăng có lợi cho tiến công, phòng thủ, tiến tới, thối lui.
Tướng là tướng soái, tức nói về tài trí, uy tín, lòng nhân ái, lòng can đảm,
sự uy nghiêm của người tướng. Pháp là pháp chế, nói về tình trạng tổ chức,
biên chế, sự quy định về hiệu lệnh chỉ huy, sự phân chia chức quyền của
tướng tá, sự cung ứng vật tư cho quân đội và chế độ quản lý... Tình huống
về năm mặt nói trên, người tướng soái không thể không biết. Chỉ khi nào
hiểu rõ và nắm chặt được những tình huống đó thì mới có thể giành được sự
thắng lợi. Không thật sự hiểu rõ và nắm chắc được thì không thể đắc thắng.
Cho nên phải từ bảy mặt sau mà tính toán, so sánh những điều kiện đôi bên
giữa địch và ta để tìm hiểu tình thế thắng bại trong chiến tranh. Tức là phải
xem xét:
1. Vua bên nào có nền chính trị được lòng dân hơn?
2. Tướng soái bên nào có tài năng hơn?
3. Thiên thời địa lợi bên nào tốt hơn?
4. Pháp lệnh bên nào được quán triệt hơn?
5. Thực lực quân đội bên nào mạnh hơn?
6. Binh sỹ bên nào được huấn luyện thành thục hơn?
7. Thưởng phạt bên nào nghiêm minh hơn?
Căn cứ vào những điều đó, ta có thể tính toán mà biết trước được ai
thắng ai thua. Nếu chịu nghe mưu kế của ta, để cho ta chỉ huy tác chiến thì
chiến tranh có thể thắng lợi, ta sẽ ở lại; Nếu không chịu nghe mưu kế của ta,
cho dù có dùng ta để chỉ huy tác chiến, chiến tranh tất nhiên bị thất bại, ta
sẽ rời đi (nguyên tác"Tướng thinh ngã kế, dụng chi tất thắng, lưu chi; tướng
bất thinh ngã kế, dụng chi tất bại, khứ chi") Nếu kế sách có lợi và được
chấp thuận, còn phải tìm cách tạo ra tình thế có lợi để làm điều kiện phụ trợ
bên ngoài cho việc tiến hành chiến tranh. Thế, tức là căn cứ vào tình huống
