Đến cuối tháng Chín 1941, tình huống chiến dịch – chiến lược hoàn toàn
không có lợi cho chúng ta. Quân đội phát-xít Đức đã tiến sát tới Lê-nin-grát.
Trên mặt trận hướng Tây, chúng đã chiếm được Vi-tép-xcơ và Xmô-len-xcơ.
Ở phía Nam, chúng đã tới tuyến Mê-li-tô-pôn, Da-pô-rô-giê, Cra- xnô-grát.
Chúng tôi liên tục nhận được những tin tức về tình hình điều động và tập
trung lực lượng của quân địch ở những khu vực Đu-khốp-si-na, I-ác-txê-vô,
Xmô-len-xcơ, Rô-xláp, Sô-xtơ-ca, Glu-khốp.
Không nghi ngờ gì nữa, chúng đang chuẩn bị tiến công thẳng vào Mát-
xcơ-va. Bộ tổng tham mưu được biết rằng Hít-le giao nhiệm vụ thực hiện
cuộc tiến công này cho Cụm tập đoàn quân “trung tâm” dưới quyền chỉ huy
của thống chế Bốc, có hơn một triệu quân, 1.700 xe tăng và pháo cường kích
và được một lực lượng không quân mạnh chi viện. Những số liệu ấy, sau này
đã được xác nhận.
Hội đồng quốc phòng Nhà nước và Đại bản doanh Bộ tổng tư lệnh tối cao
đã quyết định những đối sách thích hợp. Chủ lực của phương diện quân dự
bị mới được thành lập hồi tháng Bảy, đã được bố trí ở phía sau phương diện
quân Tây, do đó đã tăng cường được chiều sâu phòng ngự. Một số sư đoàn
tự vệ nhân dân Mát-xcơ-va, gần những người tình nguyện, đã được điều đi
hoạt động ở những của ngõ xa thủ đô.
Ở sâu trong đất nước, ta đang tiến hành một cách tuyệt mật việc xây dựng
và huấn luyện những tập đoàn quân dự bị, mà chỉ các ủy viên trong Đại bản
doanh và một vài người có liên quan trong Bộ tổng tham mưu mới được
biết. Ta đã chuẩn bị điều từ vùng Da-bai-can và Viễn Đông sang phía Tây
một số sư đoàn được huấn luyện kỹ. Ta đang đẩy mạnh việc xây dựng các
khu vực phòng ngự kiên cố ở Via-dơ-ma và Mô-giai-xcơ. Ta đã xây dựng
cái gọi là khu vực phòng thủ Mát-xcơ-va, gồm nhiều tuyến bao quanh thủ đô
tại những cửa ngõ gần nhất và ở các vùng ngoại ô, và cuối cùng ở ngay giữa
thành phố đến tận vòng cung Bu-lơ-va.
Đại bản doanh cử đại diện xuống các đơn vị để nghiên cứu tại chỗ mọi chi
tiết của tình hình, hỏi ý kiến các bộ tư lệnh các tập đoàn và binh đoàn tác
chiến xem làm thế nào để giải quyết tốt hơn những vấn đề cơ bản của công
