phóng củ châu Âu. Ngư?i ta có thểso sánh nư?c Đ?c vớ mộ ngư?i sùng bái ngẫ
tư?ng bịhéo hon tàn tạvì nhữg chứg bệh củ đ?o CơĐ?c.
Nế bây giờchúng ta xem xét các chính phủở Đ?c thì chúng ta sẽthấ rằg do
nhữg quan hệhiệ nay, do hoàn cảh nư?c Đ?c, do tính chấ củ nề giáo dụ Đ?c và
cuố cùng do bả năg đng đ?n củ bả thân, nhữg chính phủnày buộ phả kế hợ nhữg
thiế sót vă minh củ cái thếgiớ nhà nư?c hiệ đ?i mà nhữg ưu để củ nó thì chúng ta
không đ?ợ hư?ng, vớ nhữg thiế sót dã man củ ancien régime mà chúng ta tha
hồhư?ng thụ Vì vậ, nư?c Đ?c cũg phả dựphầ ngày càng nhiề vào nhữg mặ, nế
không phả là hợ lý thì ít ra cũg là phi lý, củ ngay cảnhữg chếđ? nhà nư?c cao hơ
status quo củ nó. Chẳg hạ, trên thếgiớ liệ có mộ nư?c nào như cái gọ là nư?c Đ?
c lậ hiế, cũg ngây thơchia xẻtấ cảnhữg ả tư?ng củ chếđ? nhà nư?c lậ hiế, mà
không chia xẻnhữg thành tự hiệ thự củ chếđ? ấ, hay không? Hoặ giả ngoài Chính
phủ
Đ?c
ra, lẽ
nào lạ
có mộ kẻ
nào đ
nả ra ý nghĩkỳkhôi
muố kế hợ nhữg đu khổvềchếđ? kiể duyệ vớ nhữg đu khổvềnhữg đ?o luậ tháng
Chín củ nư?c Pháp
l02
, nhữg đ?o luậ giảđ?nh là đ có tựdo báo chí! Trong đ?n
Phăg-tê-ông La Mã có thểtìm thấ nhữg vịthầ củ tấ cảcác dân tộ, thì trong đ? quố
La Mã thầ thánh củ dân tộ Đ?c cũg vậ, cũg có thểtìm thấ nhữg tộ lỗ củ tấ cảcác
hình thứ nhà nư?c. Đ?c biệ đ?m bả cho chủnghĩ chiế trung ấ đ?t tớ nhữg quy mô
cho tớ nay chư từg thấ, là cái thói tham ă thẩ mỹchính trịcủ mộ ông vua Đ?c nào
đ
1*
, mộ ông vua muố đng tấ cảnhữg vai trò củ, vư?ng quyề, cảphong kiế lẫ quan
liêu, cảchuyên chếlẫ lậ hiế, cảđ?c tài lẫ dân chủ nế không phả thông qua nhân dân
thì thông qua bả thân mình, nế không phả vì nhân dân thì vì bả thân mình. Nư?c
Đ?c, sựnghèo nàn đ củ nề chính trịhiệ đ?i, đ?ợ dựg lên thành mộ thếgiớ riêng,
không thểđ?p tan đ?ợ nhữg chư?ng ngạ đ?c thù Đ?c, nế không đ?p tan nhữg chư?
ng ngạ chung củ nề chính trịhiệ đ?i.
Đ?i vớ nư?c Đ?c thì đề mơư?c không tư?ng không phả là cuộ cách mạg triệ
đ?, không phả là sựgiả phóng toàn nhân loạ, mà nói cho đng ra là cuộ cách mạg
bộphậ, cách mạg chỉriêng vềmặ chính trị mộ cuộ cách mạg không mả may đ?ng
chạ đ?n bả thân nhữg cộ trụcủ tòa nhà. Vậ cuộ cách mạg bộphậ, chỉriêng vềmặ
chính trịấ dự trên cái gì? Dự trên tình hình là mộ bộphậ củ xã hộ công dân tựgiả
phóng mình và đ?t tớ sựthốg trịphổbiế, trên tình hình là mộ giai cấ nhấ đ?nh, xuấ
phát từđ?a vịriêng củ mình, tiế hành giả phóng toàn thểxã hộ. Giai cấ đ giả phóng
toàn thểxã hộ, nhưg chỉtrong trư?ng hợ giảđ?nh rằg toàn thểxã hộ cũg ở trong đ?a
