cấp những yếu tố của một sự trình bày hiện thực về quan hệ của loài người, thì trái lại ngài
Bau-ơ và đồng bọn chỉ cho chúng ta một bức biếm hoạ không có nội dung, một bức biếm hoạ
thoả mãn ở chỗ tách lấy một tính quy định nào đó từ trong một sản phẩm tinh thần nào đó
hoặc từ trong những quan hệ và vận động hiện thực rồi biến nó thành tính quy định trừu
tượng, thành phạm trù và coi đó là quan điểm của sản phẩm, của quan hệ hoặc của vận động.
Làm như vậy là để có thể, với tư thế của nhà bác học lão luyện, dương dương tự đắc đứng
trên quan điểm của sự trừu tượng, của phạm trù phổ biến, của tự ý thức phổ biến, ngồi chễm
trệ trên cao khinh khỉnh nhìn xuống tính quy định đó.
Đối với Rô-đôn-phơ, mọi người đều đứng trên quan điểm thiện hoặc trên quan điểm ác và
được đánh giá theo hai phạm trù không thay đổi đó; cũng vậy đối với ông Bau-ơ và đồng bọn
thì một số người này xuất phát từ quan điểm của sự phê phán, một số người khác từ quan
điểm của quần chúng. Nhưng cả hai đều biến con người hiện thực thành quan điểm trừu
tượng.
5. SỰ BÓC TRẦN CÁI BÍ MẬT VỀ SỰ LỢI DỤNG DỤC VỌNG CỦA CON NGƯỜI,
HAY LÀ LÊ-MĂNG ĐÁC-VIN
Cho tới đây Rô-đôn-phơ chỉ hạn chế ở chỗ thưởng điều thiện, phạt điều ác theo phương
thức của mình. Bây giờ bằng một ví dụ, chúng ta có thể thấy ông ta lợi dụng sự say mê như
thế nào, ông ta làm cho "bản tính lương thiện của Clê-măng Đác-vin phát triển thích đáng
như thế nào".
Ông Sê-li-ga nói:
"Rô-đôn-phơ làm cho nàng chú ý đến mặt vui thú của việc từ thiện, tư tưởng này đã chứng minh tri thức của con người
mà chỉ riêng trí tuệ đã được thử thách của ông Rô-đôn-phơ mới có".
Những câu mà Rô-đôn-phơ dùng trong khi nói chuyện với Clê-măng "làm cho hấp dẫn",
"lợi dụng thị hiếu tự nhiên",
"thi thố diệu kế", "lợi dụng thiên hướng giảo quyệt và lừa bịp", "cải tạo những bản năng
ngang ngược, thâm căn cố đế thành phẩm chất cao thượng", v.v., - tất cả những câu đó cũng
như bản thân những dục vọng đã được gán ghép ở đây chủ yếu cho nữ giới đều vạch rõ
nguồn gốc bí mật của mưu trí của Rô-đôn-phơ -
Phu-ri-ê. Học thuyết của Phu-ri-ê đã được trình bày một
cách phổ thông.
Sự vận dụng học thuyết này cũng đã trở thành tài sản phê phán của
Rô-đôn-phơ
, giống như sự vận dụng lý luận của
Ben-tam đã nói trên kia.
Hầu tước phu nhân son trẻ không nên tìm sự thoả mãn bản chất người của mình trong bản thân sự nghiệp từ thiện, không
nên đi tìm nội dung tình người và mục đích của hoạt động, do đó đi tìm sự vui thú, trong việc từ thiện với tính cách là việc
từ thiện. Không, trái lại, sự nghiệp từ thiện chỉ là một lý do bên ngoài, chỉ là cái cớ để vin vào, chỉ là tài liệu dùng để vui
thú, một sự vui thú rất có thể dễ dàng lấy bất cứ tài liệu nào làm nội dung của nó. Sự khốn cùng bị lợi dụng một cách có ý
